Toekomsttuin
In lijn met de ambities van de Gelderse Verbeteragenda Jeugdbescherming zijn de Achterhoekse gemeenten in april 2023 gestart met de inrichting van een toekomsttuin in Doetinchem. Hier wordt een leer/ontwikkeltafel aan gekoppeld zodat in twee tot drie jaren, met de ervaring die is opgedaan in Doetinchem, de overige gemeenten gaan starten.
De toekomsttuin is een lerende omgeving, waarin professionals van Veilig Thuis, Gecertificeerde Instellingen, de Raad voor de Kinderbescherming, Moviera en de lokale teams door intensief samenwerken hun kennis, ervaring en vaardigheid op veiligheid bundelen. De gebundelde kennis en kunde op veiligheid moet escalatie en waar mogelijk verdergaand ingrijpen voorkomen. Samen met het gezin/huishouden wordt integrale ondersteuning op meerdere leefgebieden (financiën, wonen, zorg, gezin en werk) gezocht en geboden.
Jeugdpreventie
Op het gebied van jeugdpreventie zijn twee pilots gestart. Het eerste project betreft de inzet van een preventiemedewerker Jeugd. De inzet hiervan leidt ertoe dat (risico)jongeren eerder in beeld komen. In de praktijk is er een nauwe verbinding met de politie. Zij treffen de jongeren op straat en hebben de mogelijkheid om de preventiemedewerker Jeugd in te zetten om het gesprek met de jongeren, in combinatie met de ouders, aan te gaan. Ook is de preventiemedewerker in staat om jongeren en ouders, bij een hulpvraag, de weg te wijzen binnen het bestaande zorglandschap.
Het tweede project gaat over de inzet in de richting van een groep jongeren die momenteel niet binnen het bereik van het jongerenwerk valt, met als mogelijke redenen de leeftijd of een gebrek aan interesse en/of raakvlak. Een klik krijgen met deze doelgroep is de sleutel tot verbetering. Via deze pilot worden deze jongeren ondersteund en wordt geprobeerd om een positieve bijdrage te leveren aan een goede dag- of vrije-tijdsinvulling van deze groep jongeren. Op deze manier wordt daarmee tegelijkertijd ingezet op het verminderen van overlast.
Een andere kijk op bewegen vanuit de Wmo
In 2023 onderzoeken we vanuit de Wmo een andere kijk op bewegen, waarbij een fysio- of ergotherapeut als onafhankelijk adviseur meegaat in gesprekken met inwoners die een eerste melding doen vanwege verminderde mobiliteit. De kosten voor de inzet van deze deskundige komen voor rekening van de gemeente. Het doel is een beter passende oplossing voor het door de inwoner ervaren probleem, waarbij het zo zelfstandig mogelijk worden/houden van de inwoner het uitgangspunt is. We verwachten hiermee een besparing op de inzet van hulp-op-maat te realiseren. Per 2024 willen we deze inzet daarom structureel opnemen in de begroting.
Ouderenbeleid
Op het gebied van het ouderenbeleid krijgt het project “Op je Plek” een structurele inbedding. De reden hiervoor is dat de met het project opgedane ervaringen positief zijn. “Op je Plek” behelst een netwerkaanpak waarin zowel de ouderen en hun naasten, als de zorg- en welzijnsorganisaties nauw samenwerken aan een toekomstbestendig zorgpad voor ouderen met een lage zelfredzaamheid en een klein of geen sociaal netwerk.
Verder willen we op het gebied van het ouderenbeleid in 2024 de samenwerking in de zorg voor ouderen verder verbeteren door een verkorte procedure te volgen bij Wmo-meldingen vanuit de POH-ouderen, wijkverpleegkundigen en trajectbegeleiders dementie.
Uitvoering ‘Beleidskader gemeenschapshuizen 2021’
Eén van de speerpunten van het “Beleidskader gemeenschapshuizen 2021” is dat bij de financiële ondersteuning van de instandhouding van gemeenschapshuizen de focus duidelijk wordt verlegd. De bedoeling is om een incidenteel investeringssubsidie in de kosten van nieuw- en uitbouw om te zetten naar een structurele (aanvullende) subsidiebijdrage in het groot-onderhoud.
Om de huidige staat van onderhoud in beeld te krijgen, hebben er, uitgevoerd door een deskundig extern bureau, inspecties plaatsgevonden bij alle gemeenschapshuizen. De uitkomsten van deze inspecties worden verwerkt in een rapportage en vormen de grondslag voor een meerjarig onderhoudsplan (MJOP) per accommodatie. Deze plannen vormen op hun beurt de basis voor een nieuwe structurele subsidieregeling. Deze is gericht op gemeentelijke financiële ondersteuning van het (groot-)onderhoud van de gebouwen van deze gemeenschapsvoorzieningen voor de komende jaren.
Op dit moment is moeilijk aan te geven welke omvang het hiervoor benodigde structurele subsidiebudget moet hebben. Op grond van de incidentele subsidieregeling is in het afgelopen decennium jaarlijks gemiddeld zo’n € 139.000 uitgegeven aan de instandhouding van gemeenschapshuizen. Uitvoering van de nieuwe ‘groot-onderhoudssubsidieregeling’ gaat, naar het zich voorlopig laat aanzien, in de buurt van dit jaarlijkse gemiddelde uitkomen. Dit wordt te zijner tijd met een specifiek voorstel aan de raad ter besluitvorming voorgelegd.
Brede Regeling combinatiefunctie/ Plan Talent
Per 2023 is de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC) onderdeel geworden van de Brede Specifieke Uitkering (Brede SPUK) gericht op gezondheid, sport- en beweegstimulering, cultuurparticipatie en het versterken van de sociale basis. De BRC-regeling is hierdoor van een decentralisatie-uitkering omgevormd naar een specifieke uitkering, waaronder verschillende beleidsonderwerpen zijn samengevoegd. De belangrijkste pijlers zijn het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Sportakkoord II. De BRC-regeling valt als addendum onder het Sportakkoord II. De gemeente dient voor 30 september 2023 via een integraal plan van aanpak voor de jaren 2024-2026 op te schrijven hoe samenhangend beleid binnen de diverse thema’s wordt uitgevoerd. Op dit moment wordt via het plan Talent uitvoering gegeven aan de BRC-regeling. In het proces om te komen tot een plan van aanpak voor de uitvoering van de thema’s binnen de brede SPUK worden de huidige afspraken binnen het plan Talent meegewogen. In hoeverre dit leidt tot aanpassing in de samenwerkingsafspraken, dan wel eventuele financiële wijzigingen, is op dit moment nog niet bekend.
Een ander onderwerp dat we bij het plan van aanpak willen betrekken is de mogelijkheid te onderzoeken om een regionale combinatiefunctionaris Cultuur aan te stellen die gaat werken aan de opgave om cultuur met andere thema’s te verbinden.
Integraal Zorg Akkoord en Gezond en Actief Leven Akkoord
Landelijk en lokaal wordt gewerkt aan ‘Meer gezondheid minder zorg’. Als we nu niets doen is de zorg op termijn niet meer betaalbaar en zijn er onvoldoende mensen om in de zorg te werken. Om dit te voorkomen wordt ingezet op een gezonde generatie in 2040. Zorgaanbieders, maatschappelijke organisaties, onderwijs, overheden, sport- en cultuurverenigingen en ook ondernemers werken hier samen aan. Het is een complexe opgave voor alle betrokkenen. Er is meer samenwerking noodzakelijk. Anders organiseren, financieren en monitoren is nodig om de noodzakelijke effecten te bereiken. Het Plan van Aanpak GALA, dat naar verwachting in het derde kwartaal van 2023 in alle gemeenten door de colleges van B&W wordt vastgesteld, geeft inzicht in proces en afspraken. De financiering komt uit de Brede Specifieke Uitkering (Brede SPUK). Daarin zijn 13 regelingen opgenomen en twee ondersteunende budgetten om de formatie te organiseren. In de Nota Sociaal Domein staat hoe we in Aalten vormgeven aan preventiebevordering en het werken vanuit positieve gezondheid. De middelen uit de Brede SPUK worden ingezet om de doelen te behalen. Het Plan van Aanpak GALA geeft inzicht in hoe de middelen worden ingezet voor de eerder gestelde doelen en hoe de samenwerking eruitziet. Op basis van de akkoorden wordt ook regionale samenwerking verwacht. In de lokale GALA plannen van de acht regiogemeenten zijn de bestaande en toekomstige regionale samenwerkingen verwerkt. Het Integraal Zorg Akkoord (IZA) is regionaal gericht en vraagt van gemeenten en zorgverzekeraar om te komen tot een regiobeeld, goede uitvoering voor de vijf ketenaanpakken en een toekomstbestendige regionale preventie infrastructuur. Hiervoor komen extra middelen beschikbaar die door de gemeente Doetinchem gecoördineerd worden aangevraagd.
Extra steun voor culturele organisaties
Met een aantal cultuurorganisaties zijn subsidie afspraken vastgelegd in de vorm van een budgetsubsidie. Dit zijn: Stichting Koppelkerk, Nationaal Onderduikmuseum, Bibliotheek de Achterhoekse Poort en het Grenslandmuseum. De budgetsubsidies worden jaarlijks geïndexeerd volgens de indexering systematiek die in zijn algemeenheid bij de gemeentebegroting wordt toegepast. Inmiddels is duidelijk dat culturele organisaties zwaar worden getroffen door kostenstijgingen als gevolg van de energiecrisis, inflatie en hogere lonen. De rijksoverheid stelt vanaf het jaar 2023 aan gemeenten en provincies naar schatting jaarlijks 300 miljoen euro extra beschikbaar voor de maatschappelijke-/culturele sector, waarmee het voor gemeenten en provincies mogelijk is om de bekostiging aan maatschappelijke organisaties via maatwerk te verhogen. Het kabinet gaat bij de Voorjaarsnota 2023 hiervoor extra accres aan het gemeentefonds uitkeren (voor de prijsbijstelling 2022). Op dit moment is nog niet duidelijk welk bedrag onze gemeente van deze extra middelen ontvangt.
Herijking regionale afspraken Jeugdhulp en Wmo
Sinds 1 juli 2022 werken we in de acht Achterhoekse gemeenten volgens de nieuwe werkwijze voor Jeugdhulp en Wmo (inclusief Wonen) en wordt deze op een andere wijze bekostigd. Met 59 zorgaanbieders zijn langjarige contracten gesloten waarbinnen de integraliteit van het zorgaanbod een belangrijk uitgangspunt is. Ook is opgenomen dat de afspraken jaarlijks worden herijkt. De huidige afspraken en prijzen gelden tot 1 juli 2023.
Het herijken van deze afspraken en prijzen leidt redelijkerwijs tot financiële effecten voor gemeenten. Het is de verwachting dat de tarieven hoger uit gaan komen dan voorgaand jaar, alleen al door bijvoorbeeld ontwikkelingen als de inflatie. De hoogte van het budgettair risico dat hiermee gepaard gaat, is op dit moment niet in te schatten. Dit risico is pas te duiden (voor het totaal en per gemeente) nadat de aanbieders hun voorgestelde prijzen hebben ingediend, de gemeenten deze beoordeeld hebben en er definitieve herijkte afspraken liggen. In de planning is het dan medio juni.
Bibliotheekwerk
Binnen het bibliotheekwerk spelen twee belangrijke ontwikkelingen.
Specifieke uitkering voor het verstevigen van bibliotheekwerk
Gemeente krijgen vanaf 2025 de wettelijke taak om inwoners toegang te bieden tot een volwaardige openbare bibliotheek in de buurt. In aanloop naar 2025 heeft het ministerie de SPUK-regeling ‘Eenmalige specifieke uitkeringen en subsidies lokale bibliotheekvoorzieningen” gepubliceerd. Gemeenten hebben de mogelijkheid hiermee vanaf half mei 2023 geld aan te vragen (met een minimum van 20% eigen financiering) om, in samenspraak met bibliotheekorganisaties, nieuwe bibliotheekvestigingen op te richten of bestaande bibliotheekvoorzieningen te verbeteren of verder te ontwikkelen. Vanaf 2025 gaat het budget (nog niet bekend hoeveel) direct naar de gemeente (via het gemeentefonds). De regeling is op 24 maart 2023 gepubliceerd. Eventuele kansen en financiële gevolgen voor onze gemeente worden nader uitgewerkt.
Specifieke uitkering Informatiepunten Digitale Overheid (IDO)
Per 2023 verstrekt de rijksoverheid aan gemeenten jaarlijks een specifieke uitkering ter bekostiging van de realisaties of de instandhouding van de Infomatiepunten Digitale Overheid (IDO) en de promotie daarvan. Door via deze SPUK de regiefunctie over de IDO’s bij gemeenten te leggen wordt een lokale aanpak op maat beoogd, passend bij de lokale maatschappelijke opgaven op digitale inclusie en hulp aan inwoners bij digitale diensten. Voor deze SPUK geldt geen aanvraagprocedure. Het bedrag voor 2023, een bedrag van
€ 27.113, is ontvangen. De uitkering is zodanig opgebouwd inclusief de voorwaarden voor verantwoording dat dit bedrag ook daadwerkelijk ten gunste dient te komen aan bibliotheek de Achterhoekse Poort. De Achterhoekse Poort heeft op beide bibliotheeklocaties een IDO en werkt hiervoor samen met lokale maatschappelijke organisaties. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het IDO ligt, in samenspraak met de gemeente, bij de bibliotheek.
Zorg en veiligheid
We zien een toenemende werkdruk/inzet op het gebied van zorg en veiligheid, zowel op casus- als beleidsmatig niveau. Zo wordt momenteel regionaal het Veiligheidshuis anders ingericht en is in april 2023 in de Oost-Achterhoek een integraal veiligheidsplan vastgesteld. We bekijken in de komende periode hoe we deze uitdagingen en extra werkzaamheden organisatorisch het beste kunnen borgen.
Affaire kinderopvangtoeslag
Duizenden ouders zijn getroffen door de problemen met de kinderopvangtoeslag. De Belastingdienst compenseert hen daar financieel voor. Maar voor wie in de problemen is geraakt, is dat niet altijd voldoende. Er zijn in dat geval problemen ontstaan rondom huisvesting, schulden, inkomen, zorg en/of het gezin. Gemeenten, zo ook onze gemeente, bieden ouders die zich melden als mogelijk gedupeerde ondersteuning op vijf leefgebieden (financiën, wonen, zorg, gezin en werk). De uitvoering van deze werkzaamheden vergen een behoorlijke ambtelijke inzet. De verwachting is dat deze inzet langdurig nodig is. Onder andere omdat gebleken is dat bij de huurtoeslag, zorgtoeslag en het kindgebonden budget dezelfde soort fouten zijn gemaakt als bij de kinderopvangtoeslag. We maken in 2023 extra budget vrij voor de uitvoering van deze taken. En kijken bij de uitvoering hiervan ook goed naar regionale mogelijkheden.
Lokale omroep
Sload/AFM (Stichting Lokale Omroep Aalten Dinxperlo/Aladna FM) heeft een samenwerking opgezet met RTV Slingeland (Winterswijk) en Gelre FM (Oost Gelre). Samen vormen ze streekomroep 1Achterhoek. Zij ontvangen voor deze samenwerking en professionaliseringsslag tijdelijk, voor de duur van drie jaar, een extra subsidie. Begin mei 2023 werd duidelijk dat de samenwerking tussen de drie omroepen binnen de streekomroep 1Achterhoek helaas anders is verlopen dan dat ze van tevoren hadden gehoopt. De lokale omroepen van Aalten en Oost Gelre hebben zich tijdens het mediationtraject ingezet om 1Achterhoek te behouden. Zij gaan na het vertrek van Winterswijk wel gezamenlijk verder als 1Achterhoek, waarbij ook de televisie door hen gefaciliteerd gaat worden. Zij brengen op dit moment de mogelijkheden in kaart. Eind mei gaan wij in gesprek met beide overgebleven omroepen over de wijze waarop zij verder willen gaan. Voor nu heeft dat (nog) geen financiële gevolgen.