Paragraaf Lokale heffingen

De inkomsten van een gemeente komen uit diverse bronnen, waar de gemeentelijke belastingen en heffingen een relatief beperkt onderdeel van zijn. Deze inkomsten bestaan uit belastingen (OZB, hondenbelasting, toeristen- en forensenbelasting) en retributies of rechten (afvalstoffenheffing, rioolheffing en leges). Gemeenten zijn in hoge mate zelfstandig in hun belastingheffing. Daarom vormt de belastingheffing een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. Hieronder volgt een overzicht van de lokale belastingen en heffingen. Een aanduiding van de lokale lastendruk is van belang voor de integrale afweging tussen beleid en inkomsten. Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid maakt het beeld van de lokale lasten compleet.

De WOZ-waarde van woningen en niet-woningen wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld, waarbij het peiljaar telkens een jaar opschuift. Voor 2023 geldt de waarde op 1 januari 2022. In het jaar 2023 zijn 13.888 WOZ-beschikkingen verstuurd en daartegen zijn 954 bezwaarschriften ingediend. Dit is circa 6,9% van het totaal. Het gemiddeld aantal bezwaarschriften in de jaren daarvoor bedroeg 201 stuks (1,5%). De toename wordt deels toegeschreven aan de ‘no cure no pay’ bureaus die met een doelgerichte reclamecampagne actief waren. Daarnaast hebben wij de mogelijkheid om bezwaar te maken heel erg laagdrempelig gemaakt door e-formulieren op de website en QR code op het aanslagbiljet. Het landelijk gemiddeld aantal bezwaar-schriften bedraagt in 2023 7,2% (was 3,1% in 2022). 

Vanaf 2020 is een benchmark woonlasten ingevoerd om jaarlijks de ontwikkeling van lokale lasten inzichtelijker te maken en een gematigde lastenontwikkeling te borgen. De benchmark vergelijkt voor alle gemeenten binnen een provincie de hoogte van de woonlasten voor meerpersoonshuishoudens met een koopwoning. Dit geeft meer inzicht in de hoogte van de eigen lokale lasten ten opzichte van andere gemeenten, zodat hiermee bij de te maken keuzes rekening gehouden kan worden. 

Voor het jaar 2023 is de totale OZB-opbrengst niet verhoogd. De tarieven voor de afvalstoffenheffing konden wederom vanwege een onttrekking uit de voorziening ook ongewijzigd blijven. De rioolheffing is verhoogd met 1,5%. In 2023 is de eerste fase (van vier) van de afschaffing van de hondenbelasting ingegaan en is het tarief met 25% verlaagd. Alle andere tarieven voor leges en belastingen zijn met 3,0% verhoogd.

De primitief geraamde en werkelijke opbrengsten zijn:     

			bedragen x € 1.000
Belastingsoort	Geraamde opbrengst 2023	Werkelijke opbrengst 2023	Werkelijke opbrengst 2022
Onroerende zaakbelasting, eigenaar	4.651	4.640	4.604
Onroerende zaakbelasting, gebruiker	669	668	662
Afvalstoffenheffing	1.465	1.432	1.451
Rioolheffing	1.935	1.915	1.911
Hondenbelasting	128	127	175
Toeristenbelasting	130	150	117
Forensenbelasting	101	98	100
Totaal	9.079	9.030	9.020

Ten tijde van de vaststelling van de tarieven zijn vaak niet alle gegevens voorhanden. Daarom wordt bij de berekening van de tarieven een zo goed mogelijke inschatting gemaakt. Hierdoor kan in de praktijk de werkelijke opbrengst afwijken van de geraamde opbrengst. Deze zijn bij Voor- of Najaarsnota 2023 al bijgesteld. Ook bij de analyse van de budgetten is een verklaring van de verschillen tussen de geraamde en de werkelijke opbrengst gegeven. 

De tarieven voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing, lijkbezorgingsrechten, marktgelden en leges zijn zo vastgesteld dat de opbrengsten de kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden. Hieronder staan de werkelijke bedragen ten opzichte van de bedragen uit de primitieve begroting 2023. 

			bedragen x € 1.000
	Primitieve		Jaarrekening 2023
	begroting 2023
Afvalstoffenheffing	Bedrag	Dekking	Bedrag	Dekking
Lasten afvalstoffenheffing	1.271		1.362
Overhead (inclusief btw)	396		282
Onttrekking voorziening	-197		-197
Totale kosten	1.470		1.447
Opbrengst afvalstoffenheffing	1.470		1.447
Totale opbrengsten	1.470		1.447
Dekking		100%		100%
	Primitieve		Jaarrekening 2023
	begroting 2023
Rioolheffing	Bedrag	Dekking	Bedrag	Dekking
Lasten riolering	1.461		1.359
Overhead (inclusief btw)	486		466
Toevoeging voorziening	81		92
Totale kosten	2.028		1.917
Opbrengst rioolheffing	2.028		1.917
Totale opbrengsten	2.028		1.917
Dekking		100%		100%
	Primitieve		Jaarrekening 2023
	begroting 2023
Lijkbezorgingsrechten	Bedrag	Dekking	Bedrag	Dekking
Lasten begraafplaats	266		261
Overhead	113		106
Totale kosten	379		367
Opbrengst lijkbezorgingsrechten	311		271
Totale opbrengsten	311		271
Dekking		82%		74%
	Primitieve		Jaarrekening 2023
	begroting 2023
Marktgeld	Bedrag	Dekking	Bedrag	Dekking
Lasten markt	40		47
Overhead	16		16
Totale kosten	56		63
Opbrengst marktgeld	23		23
Totale opbrengsten	23		23
Dekking		41%		37%

Leges zijn belastingen die de gemeente kan heffen voor het verstrekken van individuele diensten. Uitgangspunt bij het vaststellen van de legestarieven is maximaal 100% kostendekkendheid. Er mag (op begrotings-basis) geen winst worden gemaakt. Hieronder vindt u de leges op basis van onze legesverordening. 

		Primitieve begroting 2023						Jaarrekening 2023
Hoofdstuk	Onderwerp	Toe te rekenen kosten	Overhead	Totale lasten	Baten	Dekking		Toe te rekenen kosten	Overhead	Totale lasten	Baten	Dekking
Titel 1 Algemene dienstverlening
1	Burgerlijke stand	43	18	61	23	38%		42	18	60	23	38%
2	Reisdocumenten en Nederlandse identiteitskaart	206	84	290	116	40%		213	79	292	146	50%
3	Rijbewijzen	145	58	203	115	57%		125	58	183	95	52%
4	Verstrekkingen uit de Basisregistratie personen	7	3	10	4	40%		5	3	8	6	75%
5 t/m 17	Diversen	118	14	132	20	15%		122	16	138	13	9%
	Subtotaal titel 1	519	177	696	278	40%		507	174	681	283	42%
Titel 2 Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning
3	Omgevings-vergunning	637	224	861	123	14%		989	164	1153	703	61%
7	Bestemmings-plannen	320	29	349	43	12%		116	29	145	159	110%
1,2,4,5,6,8	Diversen	0	0	0	0	0%		0	0	0	0	0%
	Subtotaal titel 2	957	253	1210	166	14%		1105	193	1298	862	66%
Titel 3 Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn
2	Organiseren evenementen of markten	91	50	141	14	10%		86	48	134	9	7%
5A	Algemene verordening Ondergrondse infrastructuren	85	11	96	56	58%		101	11	112	180	161%
1,3,4,5,6	Diversen	0	0	0	0	0%		0	0	0	0	0%
	Subtotaal titel 3	176	61	237	70	30%		187	59	246	189	77%
	Eindtotaal	1.652	491	2.143	514	24%		1.799	426	2.225	1.334	60%

Om een indruk te geven van de woonlastendruk in de gemeente Aalten is onderstaand overzicht opgenomen. In dit overzicht is uitgegaan van een woning met een gemiddelde WOZ-waarde en een één- en meerpersoonshuishouden, waarvoor OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing wordt betaald. Gemiddeld bedragen deze woonlasten in Gelderland € 940 (landelijk gemiddelde € 944).

De bruto woonlasten (meerpersoonshuishouden) zijn landelijk gestegen met 4,8%. In Aalten zijn deze met 0,7% gestegen. Dit is een ander percentage dan in de Paragraaf lokale heffingen in de begroting 2023 wordt genoemd. Dit komt omdat COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) in haar rapportage andere berekeningsgrondslagen hanteert. Zo gaat COELO onder andere uit van een standaard hoeveelheid aanbiedingen of ledigingen bij de afvalstoffenheffing, terwijl deze in werkelijkheid in de gemeente Aalten lager is.

				bedragen in euro’s
	Bruto woonlasten eenpersoonhuis-houden	Rang-nummer	Bruto woonlasten meerpersoonhuishouden	Rang-nummer
Aalten	552	2	652	1
Laagste in Nederland	551	1	652	1
Gemiddeld	867		944
Hoogste in Nederland	1.734	349	1.874	349
(bron COELO-atlas 2023)

De gemeente Aalten hanteert een volledige kwijtschelding en voert daarmee dus een zo ruim mogelijk beleid. Kwijtschelding kan worden verleend indien men:
• AOW heeft, eventueel aangevuld met een klein pensioen;
• een bijstandsuitkering heeft;
• een inkomen uit werk heeft dat niet hoger is dan een bijstandsuitkering.

Kwijtschelding wordt verleend voor de volgende belastingen en heffingen: onroerende zaakbelastingen (OZB), afvalstoffenheffing (vastrecht en een gemaximeerd aantal ledigingen of aanbiedingen), rioolheffing (gemaximeerde hoeveelheid per persoon per huishouden) en hondenbelasting (alleen de eerste hond). 
In het jaar 2023 is aan 180 belastingplichtigen ambtshalve kwijtschelding toegekend. Daarnaast zijn 138 verzoeken binnengekomen. Daarvan zijn er 53 afgewezen en is de rest geheel of gedeeltelijk toegekend. Het totaal kwijtgescholden bedrag bedraagt € 57.300. In 2022 was dit € 50.300.

De invordering van de gemeentelijke belastingen vereist jaarlijks voor een beperkt deel van de belastingplichtigen veel aandacht en zorg. De (dwang)invordering van openstaande aanslagen bestaat uit de volgende stappen: herinnering - aanmaning - dwangbevel - loonvorderingen en/of beslaglegging. Het debiteurensaldo bedroeg op 31 december 2023 € 233.000 (2022 € 283.000) Dit is inclusief de op 31 december 2023 nog niet vervallen posten. Laten we deze buiten beschouwing dan is de achterstand in betaling een openstaand bedrag van € 133.000 (2022 € 143.000).

Na de laatste vervaldatum hebben wij eerst herinneringen verzonden. Daar hebben veel belastingplichtigen op gereageerd. Het aantal aanmaningen en dwangbevelen daarna was een stuk lager. Medio 2023 is met een nieuwe deurwaarder de dwanginvordering (beslaglegging etc.) opgestart. 

De openstaande vorderingen tot en met 2023 worden voor een deel bepaald door langlopende trajecten zoals faillissementen en schuldsaneringen in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen. De WSNP is bedoeld voor degenen die buiten hun schuld (‘te goeder trouw’) in een problematische schuldsituatie terecht zijn gekomen. De regeling duurt in beginsel drie jaar. Indien de rechtbank na verloop van die drie jaar oordeelt dat de schuldenaar zich aan zijn uit de regeling voortvloeiende verplichtingen heeft gehouden, wordt een zogenaamde ‘schone lei’ verstrekt. De schone lei betekent dat de schulden die bestonden op het moment dat de schuldsaneringsregeling is uitgesproken niet langer afdwingbaar zijn. Wordt de schone lei niet gegeven, dan blijven de schulden bestaan. 

Van het openstaande saldo per 31 december 2023 is circa € 25.000 dubieus. Dit was eind 2022 € 43.000. Voor de dubieuze debiteuren is een voorziening getroffen op de balans. In het jaar 2023 is voor € 33.000 (2022 € 26.500) aan vorderingen oninbaar verklaard.