Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De paragraaf weerstandsvermogen geeft inzicht in: 
•    de mate waarin de gemeente belangrijke financiële risico’s loopt;
•    de financiële buffer (weerstandscapaciteit) die zij daarvoor achter de hand heeft.

Bij het ter perse gaan van deze begroting is er een nieuwe conceptnota “Weerstandsvermogen en Risico’s” samengesteld. Deze is ook al in de financiële commissie van de Raad besproken. Naar aanleiding hiervan vinden er nog wat aanpassingen plaats. Daarna wordt de nota voorgelegd aan het college en MT en vervolgens de raad. Na vaststelling heeft dit gevolgen voor deze paragraaf. Maar op dit moment kan dat nog niet, omdat dan vooruitgelopen wordt op de besluitvorming. Eventueel in de najaarsnota 2023 worden de wijzigingen verwerkt, zodat in de jaarrekening 2023 de paragraaf in aangepaste vorm verschijnt. Maar in deze begroting nog één keer de “oude” pagina, waarin uiteraard wel de risico’s heroverwogen zijn. Maar verder nog geen veranderingen doorgevoerd zijn.

Voor een beoordeling van het weerstandsvermogen worden in deze paragraaf de bedoelde risico’s geconfronteerd met de aanwezige weerstandscapaciteit.

Met weerstandscapaciteit worden al die elementen bedoeld waarmee tegenvallers kunnen worden opgevangen, zonder dat het beleid moet worden aangepast. Door de financiële risico's te beheersen en het weerstandsvermogen hierop af te stemmen, moet worden voorkomen dat elke nieuwe financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen.
De weerstandscapaciteit wordt onderverdeeld in structurele en incidentele weerstandscapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit structurele middelen in de begroting waarmee optredende risico’s kunnen worden opgevangen. De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit vrij besteedbare middelen die eenmalig kunnen worden aangewend.

Het hebben van risico’s is inherent aan het uitoefenen van een organisatie zoals een gemeente. Het is echter van belang deze risico’s te kennen en hier adequate maatregelen voor te treffen (verzekeren) dan wel risico’s te wegen bij het aangaan ervan of hier tijdig op in te spelen. 
Een overzicht van de risico’s wordt steeds geactualiseerd. De 25 belangrijkste risico’s worden beschreven en gekwantificeerd. De tien grootste worden afzonderlijk genoemd.
Bij een zekerheidsniveau van 99% is de aan te houden reserve voor de gemeente Aalten volgens de 
nieuwe berekening € 6,5 miljoen. Dit houdt in dat, als de gemeente Aalten dit bedrag als reserve op haar balans aanhoudt, zij in 99 van de 100 jaar voldoende reserves heeft om de schades op te vangen, maar in één jaar is er niet genoeg. In de begroting zijn de meest actuele risico’s opgenomen.

Het terugbrengen van de reserves naar dit niveau is niet wenselijk, aangezien er niet voorzienbare toekomstige ontwikkelingen zijn die mogelijk leiden tot additionele risico’s in de toekomst. Een aanvullende buffer is daarom gewenst. Deze noodzakelijke buffer is op basis van ervaring opgenomen voor een percentage van het begrotingstotaal. Dit komt neer op een buffer van € 8 miljoen.

Het vermogen van een gemeente om tegenvallers op te vangen zonder dat de continuïteit van deze gemeente in gevaar komt. Dit wordt uitgedrukt als de verhouding tussen de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit. Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van onze gemeente voor het begrotingsjaar, maar ook voor de meerjarenraming.

De uitkomst van de ratio (1,01) is voldoende en is iets lager dan de vorige uit de jaarrekening 2022 (1,24). 
De beschikbare weerstandscapaciteit is gestegen, maar daar staat ook een stijging van de benodigde weer-standscapaciteit tegenover. De reden van de stijging risico’s heeft voornamelijk de maken met meer onzekerheid over het sociaal domein en met het vervallen van de voorziening wachtgelden wethouders op de balans. Hierbij moet opgemerkt worden dat deze ratio altijd een momentopname betreft. 

Onderstaande kengetallen helpen bij het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van een gemeente. Deze kengetallen geven aan hoe we er als gemeente voor staan. De categorieën zijn gebaseerd op de norm van de provincie (groen is voldoende, oranje matig en rood onvoldoende). 

We verwachten momenteel in 2026 en 2027 sinds lange tijd kengetallen die onvoldoende (rood) zijn. De solvabiliteitsratio geeft weer in hoeverre gemeentelijke bezittingen met eigen middelen betaald/gefinancierd zijn. Die ratio neemt steeds verder af, als gevolg van de tekorten in 2026 en 2027. Kanttekening bij de kengetallen is dat het altijd momentopnames zijn en blijven.