Programma 1 Ruimte

Omgevingswet
Met de Omgevingswet zijn onder andere 26 wetten omgeschreven naar één wet. Hetzelfde moet de komende jaren bij gemeenten gebeuren door alle lokale regels op het gebied van de leefomgeving (bestemmingsplannen, verordeningen et cetera) om te schrijven naar één Omgevingsplan. Daarbij wordt opgeroepen kritisch te zijn op gebruik van het instrument regels en wordt opgeroepen zoveel mogelijk te doen met algemene regels en zo min mogelijk met een vergunningplicht. Voor het maken van dit Omgevingsplan (het moeilijkste onderdeel van het nieuwe stelsel) krijgen gemeenten tot 1 januari 2032 de tijd, dus 8 jaar vanaf datum inwerkingtreding Omgevingswet.  Daarop zijn we ons volop aan het voorbereiden. Belangrijkste prioriteit voor 1 januari 2024 is de vergunningverlening. Niet alleen de Omgevingswet wijzigt het nodige aan vergunningverlening, tegelijk met de Omgevingswet wordt de Wet kwaliteitsborging bouwen ingevoerd en ook die wijzigt het nodige aan vergunningverlening.
De Omgevingsvisie voor de gemeente hoeft op 1 januari 2024 niet af te zijn. Gemeenten krijgen tot 1 januari 2027 de tijd voor het opstellen van een Omgevingsvisie die volledig voldoet aan de letter en de geest van de wet. De visie is vooral een fikse veranderopgave waarbij gekeken moet worden naar de lijn in relatie tot gebiedstypen en gebiedsgericht werken. Op basis van deze lijn wordt de komende tijd, samen met inwoners en ketenpartners, gewerkt aan een integrale Omgevingsvisie. 

Actieplan huisvesting 
Er ligt een enorme opgave voor de gemeente op het gebied van (volks)huisvesting. Een belangrijk onderdeel daarvan is het huisvesten van de diverse aandachtsgroepen die benoemd zijn in het programma “Een thuis voor iedereen” van de rijksoverheid.  In dit programma zijn een flink aantal “aandachtsgroepen” vaak met een zorgindicatie) gedefinieerd, kort samengevat allerlei (groepen) mensen, veelal met zorgindicatie, die grotendeels afhankelijk zijn van huisvesting in de goedkope sector. Woonruimte in die sector is momenteel onvoldoende voorhanden. In 2023 is een projectgroep gestart met het opstellen van een actieplan voor deze opgave welke concrete acties bevat waar de komende jaren locaties en panden kunnen worden ingezet voor huisvesting. 

Uitbreidingslocatie `t Beggelder
Op 4 juli heeft de raad ingestemd met het principeverzoek om de locatie “’t Beggelder” in Dinxperlo te ontwikkelen tot woongebied. Hiervoor is een vervolgonderzoek nodig welke in 2024 wordt uitgevoerd. Op 23 februari 2023 is de Regionale Woonagenda Achterhoek 2023-2030 “Goed wonen in een vitale regio” vastgesteld. Deze agenda is mede gebaseerd op de uitgangspunten uit de Woondeal Achterhoek en het Nationaal Woon- en BouwAgenda (NWBA). Belangrijke uitgangspunten zijn een versnelling van de woningbouw en betaalbaar en levensloopbestendig wonen. Deze ontwikkeling past hierbinnen. Het proces wordt integraal benaderd waarbij naast ruimtelijke aspecten en woningbouwprogrammering ook wordt gestuurd op aspecten als klimaatadaptatie, biodiversiteit, duurzaamheid en circulariteit. Beleidskaders, ontwikkelkaders, ambities en wensen worden vastgelegd in een Ontwikkelingsvisie. Daarna volgt het opstellen van het Stedenbouwkundig Plan (SP) dat weer de onderlegger vormt voor het Omgevingsplan, het instrument waarmee een planologische basis voor de ontwikkeling van het woongebied wordt gelegd zodat het plan (gefaseerd) uitgevoerd kan worden. In elke fase is er ruimte voor participatie, zowel voor omwonenden, toekomstige bewoners en andere geïnteresseerden maar ook adviesinstanties/ketenpartners.

Bedrijventerreinen
In het Regionale Programma Werklocaties (RPW) voor de regio Achterhoek 2019-2023 is vastgesteld dat bij de kern Aalten behoefte bestaat aan de uitbreiding van het bedrijventerrein met circa 8-10 hectare tot 2030 om in de uitbreidingsvraag van lokale bedrijven te kunnen voorzien. De gemeente is voornemens om de uitbreidingsbehoefte van het lokale bedrijfsleven te faciliteren om daarmee werkgelegenheid te behouden en te creëren. In 2023 is een verkennend locatieonderzoek uitgevoerd. Hierin zijn meerdere locaties beoordeeld op onder andere ruimtelijke beperkingen, aansluiting bij de marktvraag en gemeentelijk beleid. Voor de voorkeurslocatie is in 2023 een Plan van Aanpak vastgesteld, waarin de ontwikkelstrategie en de relevante stakeholders zijn bepaald. In 2024 wordt het plan voor de uitbreidingslocatie verder vormgegeven. 

 
Daarbij hoort een intensief participatietraject waarbij we door middel van gesprekken met alle relevante stakeholders het plan verder concretiseren. In 2024 worden de gesprekken met alle relevante partijen opgestart.
Bedrijventerreinen kunnen een grote bijdrage leveren aan de doelstellingen voor veiligheid, energietransitie, circulariteit, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Het toekomstbestendig maken van het bedrijventerrein is tevens een belangrijk uitgangspunt om ook een eventuele uitbreiding te kunnen realiseren. In 2024 doen we verder onderzoek naar het toekomstbestendig maken van het bedrijventerrein `t Broek in Aalten. Reden hiervoor is de mogelijke uitbreiding welke koppelkansen bieden voor het huidige bedrijventerrein. De realisatie van de verschillende opgaven binnen het gebied, vraagt om een integrale aanpak. Zo is kwaliteit en efficiëntie gegarandeerd en realiseer je een toekomstbestendig bedrijventerrein. Vanuit een verkenning wordt gewerkt naar een concreet plan van aanpak. 

Klimaat
Het beheer van bermen en aangrenzende bermsloten gebeurde eerder door het klepelen van de begroeiing, waarbij de planten tot kleine stukjes werden versnipperd en in de berm achterblijven. Hierdoor werd de berm steeds voedselrijker en verdringen grassen de kruiden. Dit proces wordt versterkt door de neerslag van stikstofverbindingen. Bovendien verzuren bermen door deze neerslag waardoor mineralen uitspoelen en de groeiplaatsomstandigheden voor kruiden slechter en voor grassen beter wordt. Gazons worden jaarlijks vele malen gemaaid. Dit is kostbaar, slecht voor de biodiversiteit en voor de beeldkwaliteit niet altijd een voordeel. Ook zijn sloten dieper dan nodig en dragen daardoor bij aan ongewenste verdroging. De doelen hiervoor zijn het verhogen van de biodiversiteit en versterken van het ecologische netwerk van bermen, sloten en lijnvormige landschapselementen.
Daarnaast hebben wij de wens om het aantal bomen op gronden die in eigendom zijn te vergroten met als doel het tegengaan van hittestressen verdroging. Daarnaast is het gunstig voor de biodiversiteit. Deze wens is zowel terug te vinden in het klimaatadaptatie strategie als het biodiversiteitsplan welke in 2023 zijn vastgesteld. We stellen ons daarvoor als doel dat iedere inwoner binnen de bebouwde kom van de gemeente Aalten uitzicht heeft op minimaal 3 bomen, de wijk tenminste voor 30% is voorzien van een bladerdak en op een hete zomerdag men maar 300 meter hoeft te lopen om bij een koelteplek te komen (voor inwoners met een tuin is dit binnen 500 meter). Hoe dit gerealiseerd kan worden, wordt in 2024 nader uitgewerkt. 

Vitale centra
Sinds de vaststelling van de centrumvisie Dinxperlo in 2021 is gestaag gewerkt aan de realisatie van de ambities uit deze visie. Daarvoor werkt de gemeente samen met alle stakeholders om de samenhang te bewaken om zo maximaal resultaat te bereiken. Dit met als uiteindelijk doel de verblijfskwaliteit van het centrum voor bezoekers en inwoners te vergroten. Daarmee draagt dit project bij aan het realiseren van de doelen uit de toekomstvisie. Sterke, vitale en aantrekkelijk centra met een goed en passend voorzieningenaanbod dragen bij aan de leefbaarheid en een aantrekkelijk vestigingsklimaat op lokaal en regionaal niveau. Uiteindelijk moet dit resulteren in een volledig heringericht Prins Claus plein, kernwinkelgebied en Heelweg en de Allee; Woningen op locatie De Wegwijzer; een hernieuwde Aldi inclusief parkeerplaats; de tansformatie van het voormalige Metaalgaasweverijterrein met een nieuwe Jumbo en aantrekkelijk woningbouwprogramma; een impuls van de ruimtelijke kwaliteit door verbeterd vastgoed in het kernwinkelgebied; een compacter winkelcentrum en tot slot een verbeterde samenwerking door de inzet van Dorpsmanagement.

Recreatie & Toerisme
Regionaal werken 8 gemeenten samen in de Vrijetijdsagenda Achterhoek. Het huidige uitvoeringsprogramma behorend bij de regionale Vrijetijdsagenda is met een jaar verlengd t/m 2024. Dit betekent dat een aantal bestaande projecten, al dan niet aangepast, langer blijft doorlopen en daarnaast is er ruimte voor een aantal nieuwe projecten waar nog geen uitvoering aan was gegeven.  In 2024 gaan we tevens een nieuwe regionale vrijetijdsagenda met uitvoeringsprogramma voor 2025 en verder ontwikkelen. We hechten belang aan verhoging van de kwaliteit en vitaliteit van de vrijetijdssector, vanwege de bijdrage die de sector levert aan de economie, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van ons gebied/onze gemeente. 

Mobiliteitsvisie
De wereld om ons heen is volop in beweging en mobiliteit en bereikbaarheid veranderen in een snel tempo. Binnen onze gemeente spelen eveneens ruimtelijke ontwikkelingen zoals uitbreidingslocaties voor woningbouw, onderzoek naar uitbreiding industrieterrein of herinrichtingen van grote wegen en/of gebieden. Al deze ontwikkelingen hebben, in meer of mindere mate, invloed op mobiliteit en de verkeerssituatie binnen onze gemeente. Maar ook regionale vraagstukken hebben de komende jaren mogelijk effecten op de vervoers-behoefte van onze inwoners. Het voorgaande beleid op gebied van verkeer- en vervoer is vastgelegd in het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoersplan (GVVP) welke dateert uit 2010. Hoewel het huidige GVVP ingaat op belangrijke onderdelen zoals verkeersveiligheid en bereikbaarheid, mist hierin de integrale benadering en een bredere visie op het gebied van leefbaarheid. De mobiliteitsvisie is kaderstellend en geeft de accenten op de inzet op lokale en regionale projecten en programma’s. 
De visie heeft als doel om samenhangend beleid op het gebied van verkeer en vervoer te ontwikkelen, gericht op een verkeersveilige, leefbare en optimaal bereikbare gemeente. 
Zodra de Omgevingswet in werking treedt, vervalt de Planwet verkeer en vervoer uit 1998. In de Planwet verkeer en vervoer staat dat elke gemeente ‘samenhangend en uitvoeringsgericht verkeers en vervoersbeleid’ moet voeren. Op het moment dat de Omgevingswet wordt ingevoerd, wordt het gemeentelijk verkeersbeleid opgenomen in de Omgevingsvisie. De mobiliteitsvisie is daarmee een van de bouwstenen voor de nog op te stellen Omgevingsvisie.

Regioarrangement
Het Rijk heeft met alle provincies afspraken gemaakt over hoe de opgaven op het gebied van wonen, bereikbaarheid, energie, economie, landbouw en natuur, goed ruimtelijk kunnen inpassen en worden vertaald in een ruimtelijk voorstel. De provincie Gelderland heeft besloten haar ruimtelijk voorstel vanuit haar zeven regio’s op te bouwen op basis van een regioarrangement per regio. Op basis van dit ruimtelijk voorstel maakt de provincie wederkerige bestuurlijke afspraken met het rijk over de ruimtelijke inpassing en uitvoering van nationale opgaven inclusief wat daarvoor nodig is aan instrumenten en middelen. Eén van de regio’s is de Achterhoek. In het regioarrangement maken we met provincie, regio, buurgemeenten en waterschap afspraken over het gezamenlijk perspectief voor hoe we al deze opgaven in samenhang aanpakken voor de komende 20 tot 30 jaar. In 2024 worden de benoemde opgaven uit het regioarrangement nader uitgewerkt. Dit zal voornamelijk in regionaal verband plaatsvinden. Met name opgaven voor energietransitie, wonen, werken, mobiliteit, natuur en landbouw zijn sterk onderling verbonden, bepalend en hebben invloed op elkaar qua ruimtebeslag. Hiervoor zijn middelen en instrumenten nodig die nader uitgewerkt moeten worden. Samenhangende toekomstige dilemma’s zijn relevant en keuzes noodzakelijk De provincie neemt het voortouw om, samen met partijen, conceptbesluiten uit te werken die hiervoor nodig zijn en deze te agenderen in de daarvoor passende bestuurlijke gremia.

Verkeer en vervoer
De geraamde lasten zijn vanaf 2024 hoger door de hogere afschrijving en rente van de investeringen. Zie hiervoor ook het investeringsschema.

Parkeren
Vanaf 2024 zijn op basis van het amendement in de gemeenteraad van 30 mei 2023 de leges voor het verstrekken/beoordelen van de gehandicapten parkeerkaarten (zowel de eerste aanvraag als de verlengingsaanvraag) afgeschaft. Alleen de legesontvangsten voor de parkeervergunningen blijven hier nog als opbrengst over. 

Openbaar vervoer
In 2023 zijn hier de kosten voor de Nabo (Niet actief beveiligde overweg) bij het Kleuverspad verantwoord. 

Economische ontwikkeling
Geen afwijkingen. 

Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Elk jaar ten tijde van het jaarwerk wordt voor de bouwgronden met betrekking tot bedrijventerreinen in exploitatie een hercalculatie uitgevoerd en vastgesteld. Deze geactualiseerde cijfers zijn in deze begroting meegenomen. Voor 2024 worden geen exploitaties verwacht.

Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen
Geen afwijkingen.

Economische promotie
De hogere inkomsten worden veroorzaakt door extra terrassenverhuur, dit is het gevolg van de uitbreiding van de terrasoppervlakte van de horecaondernemers in Aalten, Bredevoort en Dinxperlo. 
Voor het jaar 2024 worden de tarieven voor de toeristenbelasting niet verhoogd. Wel wordt nu al aangekondigd dat het tarief voor 2025 met € 0,20 wordt verhoogd van € 1,35 per persoon per overnachting naar 
€ 1,55. Hiervoor is vanaf 2025 een meeropbrengst van € 16.000 geraamd. Door dit nu al aan te kondigen kunnen recreatieondernemers dit tijdig in hun bedrijfsvoering en communicatie opnemen. 

Sportaccommodaties
Door een wetswijziging in 2019 is het recht op aftrek van BTW voor gemeenten op het gebied van sport komen te vervallen. De Rijksoverheid heeft toegezegd de opbrengst van deze extra belastingmaatregel terug te laten vloeien naar de benadeelden. Voor het jaar 2023 is € 80.000 aan inkomsten geraamd. Op dit moment werkt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) samen met een aantal specialisten aan de voortzetting van de Regeling specifieke uitkering stimulering sport (RSUS) vanaf 2024. Vanaf 2024 is in afwachting van besluitvorming niets opgenomen. 
De exploitatiebijdrage aan Optisport is voor 2024 aangepast conform de vastgelegde afspraken. Dit bedrag in verband met de indexering (energiekosten maken deel uit van de indexering) is voorlopig rekening gehouden met een stijging van € 54.000 voor ’t Walfort en Het Blauwe Meer samen. 

Openbaar groen en (openlucht) recreatie 
Het project landschapsregeling loopt van 2019 tot en met 2022 en wordt deels gesubsidieerd door de provincie. Het resterende saldo wordt jaarlijks doorgeschoven. Dit verklaart bij de baten volledig en bij de lasten gedeeltelijk de daling vanaf 2024. De stijging van de lasten vanaf 2024 wordt veroorzaakt door de indexering 

Riolering
De totale kosten voor riolering verlopen budgettair neutraal. Eventuele tekorten en overschotten worden verrekend met de voorziening riolering. In de kostenberekening nemen we hiervoor meer componenten mee dan uit dit taakveld blijkt (bijvoorbeeld BTW). Hierdoor laten de lasten fluctuaties in de jaren zien. In 2024 voegen we toe aan de voorziening vanaf 2024 wordt er aan onttrokken (zie ook de paragraaf Lokale heffingen).

Afval
Het saldo van de baten en lasten blijft jaarlijks gelijk. Eventuele tekorten en overschotten worden verrekend met de voorziening afval. Net als bij riolering nemen we bij de kostenberekening meer componenten mee dan uit dit taakveld blijkt (zoals overhead kosten en BTW). In 2024 wordt € 120.000 uit de voorziening gehaald. Deze is daarmee leeg. Het tarief is met 6% verhoogd. Voor de tarieven afvalstoffenheffing zie de paragraaf Lokale Heffingen. De lasten voor afval bestaan voornamelijk uit de kosten voor de ROVA deze zijn op basis van de voorschotnota van 2024 verwerkt. 

Milieubeheer
De subsidieregelingen geven zowel aan de lasten als aan de baten kant een verschil in de verschillende jaren.
Energiearmoede, voor 2023 is er € 345.000 subsidie ontvangen en deels uitgekeerd. Deze regeling is bedoeld om kwetsbare huishoudens in huur- en koopwoningen te ondersteunen bij het nemen van maatregelen om op korte termijn de energierekening te verlagen. De regeling loopt vooralsnog tot en met 2023. 

Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE). 
Deze middelen mogen worden gebruikt om de uitvoeringskracht van gemeenten te vergroten, zodat zij zijn toegerust om hun klimaat- en energiebeleid uit te voeren. Hiermee kunnen zij de ambtelijke capaciteit vergroten, zodat expertise en ervaring in de organisatie wordt opgebouwd. De beschikte bedragen voor de gemeente Aalten zijn € 501.000 voor 2023, € 506.000 voor 2024 en € 510.000 voor 2025. Om op langere termijn zekerheid over de middelen te bieden, wordt een wettelijke regeling opgesteld voor het uitkeren van de middelen voor 2026 t/m 2030.

Nationaal Isolatieprogramma (NIP) 
Binnen het Nationaal Isolatieprogramma is voor de gemeente Aalten in 2023 € 418.000 beschikt (wordt verwerkt in de najaarsnota 2023) en in 2024 € 238.000. Het geld wordt besteed aan (particuliere) woningbezitters onder de WOZ-waarde van € 295.000.

ODA 
De bijdrage van de ODA neemt in 2024 toe met € 72.000. Dit komt hoofzakelijk door een stijging van het uurtarief als gevolg van de hogere CAO en stijgende lasten. Daarnaast heeft de ODA de uren van een aantal normproducten herzien. Dit zorgt ervoor dat er meer uren besteed worden aan vergunningverlening. Beide mutaties zijn in 2023 conform de 1e begrotingswijziging met € 47.000 bijgesteld.

Overig
Daarnaast zijn in 2023 budgetten overgeheveld vanuit 2023, het algemene budget duurzaamheid, het 
budget ten behoeve van het klimaatakkoord, het project subsidieregeling woning verduurzamen en het project transitievisie warmte. Per saldo zorgt dit in 2023 voor hogere lasten van € 800.000.

Begraafplaatsen en crematoria
Geen afwijkingen.

Ruimte en leefomgeving
De opbrengsten van de ruimtelijke ordening zijn € 12.000 hoger in de begroting opgenomen zodat het beter aansluit bij de werkelijk ontvangen leges en bijdragen van derden 

Centrumvisie Dinxperlo
Voor de uitvoering visie centrumplan Dinxperlo is het niet benutte budget van 2022 overgeheveld naar 2023. In 2023 is er een incidenteel budget van € 520.000 beschikbaar. Hiervoor wordt een bijdrage van € 186.000 uit de Regio Deal ontvangen. Vanaf 2024 is het structurele budget ingezet ten behoeve van de infrastructurele werken. 

Omgevingswet
In 2023 is er een incidenteel budget voor de diverse onderdelen ten behoeve van de invoering van de omgevingswet van € 675.000. Structureel is er € 100.000 aanwezig om ten behoeve van de omgevingswet. 

Grondexploitatie (niet-bedrijven terrein)
Elk jaar ten tijde van het jaarwerk wordt voor de bouwgronden in exploitatie een hercalculatie uitgevoerd en vastgesteld. Deze geactualiseerde cijfers zijn in deze begroting meegenomen. Fluctuaties in de jaren worden veroorzaakt door de verwachte realisatie van de verkopen en de te maken kosten (inclusief overhead) in de jaren. Vanaf 2024 is het plan Kern de Heurne herziening 2021 in de begroting opgenomen (zie ook de paragraaf grondbeleid).

Wonen en bouwen
In 2023 wordt hier het project Heerlijk thuis in huis verantwoord. Het penvoerderschap van de vastgoedmonitor uit de Regiodeal verloopt budgettair neutraal maar geeft wel zowel aan de lasten als aan de batenkant een verschil. In 2023 wordt voor € 50.000 en voor 2024 voor € 100.000 het project Stimuleren gezonde leefstijl uit het uitvoeringsprogramma verantwoord. Er wordt concreet invulling gegeven aan twee focusgebieden met betrekking tot woonzorgzones/inclusieve wijken. Daarnaast is het stimuleren van een gezonde levensstijl een doorlopend uitgangspunt voor herinrichtingsprojecten.