Programma 1 Ruimte

Omschrijving (toelichting)

Omschrijving (toelichting)

Recreatie & Toerisme
Regionaal werken gemeenten samen in de Vrijetijdsagenda Achterhoek. In 2025 starten we met de uitvoering van de herijkte vrijetijdsagenda. Lokaal starten we met de uitvoering van de aanbevelingen die voortkomen uit “verbinden van toeristische trekpleisters” en geven we verder uitvoering aan de lokale beleidsnota Vrijetijdseconomie. We hechten zowel regionaal als lokaal onverminderd belang aan verhoging van de kwaliteit en vitaliteit van de vrijetijdssector, vanwege de bijdrage die de sector levert aan de economie, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van ons gebied/onze gemeente.

Huisvesting aandachtsgroepen
De Taskforce realisatie huisvesting aandachtsgroepen is eind 2023 opgericht om uitvoering te geven aan de enorme opgave om huisvesting voor aandachtsgroepen te realiseren. In 2024 zijn daarom opvanglocaties voor Oekraïners gerealiseerd in Aalten en Dinxperlo. De toestroom van ontheemden uit Oekraïne blijft toenemen. Huidige opvanglocaties worden goed gebruikt. Om aan de bestuurlijke taakstelling te voldoen, worden de komende tijd nieuwe opvanglocaties onderzocht. Mogelijk dat er in 2025 nieuwe locaties geopend moeten worden om aan de taakstelling te kunnen voldoen. 
Voor huisvesting van statushouders en asielzoekers zijn diverse panden en locaties onderzocht. Een aantal daarvan zijn kansrijk voor huisvesting van statushouders en de onbebouwde locaties kunnen ingezet worden voor een breder doel. We richten ons daarbij op een totaalplan waarbij permanente woningbouw en asielopvang wordt gecombineerd. Op die manier stimuleren we de integratie van asielzoekers binnen onze gemeente en willen wij ook voor woningzoekers uit onze eigen gemeente mogelijkheden creëren. De komende tijd wordt dit samen met alle betrokken partijen nader uitgewerkt. Uiteindelijk is ons doel om te voldoen aan onze taakstelling vanuit de Spreidingswet. Hiervoor dienen wij voor eind 2025/begin 2026 een opvanglocatie voor asielzoekers te hebben gerealiseerd. 
Wat betreft statushouders zijn we afhankelijk van de woningstichting, omdat er voor permanente woonruimte gezorgd moet worden. Samen met de betrokken partijen kijken we naar de mogelijkheden zoals hierboven beschreven of naar kamer verhuur van panden. 

Regionale Energie Strategie
In de Regionale Energie Strategie (RES 1.0) heeft de Achterhoekse RES-regio een bod gedaan voor het realiseren van 1,35 TWh aan opwek van hernieuwbare energie in de Achterhoek in 2030. Er wordt gewerkt aan een RES 2.0 maar hierin blijft het uitgebrachte bod zeker staan. In de RES is een zoekgebied voor windenergie opgenomen rond de huidige Hagewindlocatie. Verder is het de bedoeling om ten minste 0,35 TWh van het bod te realiseren met (grootschalig) zon op dak. In de gemeente Aalten is voldoende potentieel aan geschikte daken aanwezig om het ‘Aaltense’ deel van de RES-opgave voor zon te realiseren. In het ‘uitnodiging kader zon en wind’ zijn de ruimtelijke regels voor zonnevelden en windmolens vastgelegd. Daarin is feitelijk geen ruimte geboden voor nieuwe zonnevelden. Het is immers mogelijk om de opgave voor zon te realiseren met zon op dak. In 2025 wordt dit kader geëvalueerd en mogelijk herijkt.  
Voor windenergie is in het zoekgebied G (Hagenwind) een groei naar 88 GWh voorzien. Met de bestaande molens wordt nu circa 30 GWh per jaar opgewekt. Vanwege de congestie op het elektriciteitsnet heeft Ten-net (beheerder hoogspanningsnet) aangegeven dat er niet voor 2029 ruimte ontstaat om deze vergroting van het windpark aan te sluiten. Dat betekent dat er nu wel voorbereidende acties moeten worden ondernomen. In het algemeen wordt voor de ontwikkeling van een windpark een periode van vijf jaar aangehouden. 

Verduurzaming bestaande woningvoorraad
De buurt/wijkaanpak in de warmtetransitie is in Aalten niet van de grond gekomen. Tenminste, wanneer wordt afgerekend op het aantal woningen die van het gas af zijn gegaan of op verminderde broeikasgassenuitstoot of fossiel energieverbruik (aardgas). Als proces is het buurtproces wel positiever verlopen, het brengt duurzaamheidsbesef onder de buurtbewoners, betrekt de wijk/de buurt meer bij duurzaamheid. Dat woningcorporatie ‘de Woonplaats’ in deze wijk nu een groot aantal woningen gaat verduurzamen heeft veel te maken met de grotere betrokkenheid van de buurtbewoners. Gezien het magere resultaat gaan we niet door met deze wijkaanpak warmtetransitie. 

De alternatieven voor aardgas zijn in de gemeente Aalten beperkt. Biogas, aardwarmte, warmtenetten, restwarmte, waterstof zijn om diverse redenen niet geschikt, beschikbaar of haalbaar. Het komt erop neer dat voor woningen op dit moment een individuele oplossing het meest voor de hand ligt. Een wijkaanpak draagt daar niet aan bij. Bovendien kunnen in verband met de verplichting tot natuur inclusief isoleren er maar een beperkt aantal woningen per jaar per CBS-wijk worden verduurzaamd.  

Het Akkoord van Groenlo 3.0; uitvoeringsprogramma, speerpunt energiebesparing bestaande woningvoorraad geeft een beeld en een opdracht van het aantal tot 2030 te isoleren woningen in de gemeente. In verband met de verplichting tot natuur inclusief isoleren kunnen er maar een beperkt aantal woningen per jaar per CBS-wijk worden verduurzaamd.  
De uitvoering van het Nationaal Isolatie Programma (eerste en tweede tranche) en de door ons hiervoor aangevraagde SPUK-uitkeringen stimuleert tot het thermisch isoleren van 1518 woningen met een laag energie-label (D en lager) in de komende jaren in de gemeente Aalten. De gemeente Aalten heeft deze uitkeringen ook aangevraagd en de uitvoering van de subsidieregeling is gestart onder de naam Isolatie Subsidie Achterhoek (ISA). De uitvoering is grotendeels bij het Energieloket Achterhoek gelegd. Naast deze subsidie kunnen deelnemers ook gebruikmaken van de ISDE-subsidie van het Rijk en de toekomstbestendig wonen lening. In de Omgevingswet (v/h wet Natuurbescherming) is het verboden beschermde diersoorten te verstoren en of te schaden. Bij isolatiewerkzaamheden aan de bestaande woningvoorraad, voor zover het gaat om spouwmuurisolatie en wand en dakisolatie ‘van buitenaf’, is de kans op verstoring/schade van beschermde diersoorten het grootst. De enige mogelijkheid om de komende jaren nog aan het isoleren van woningen toe te komen is het natuur inclusief isoleren.

Klimaatadaptatie
Eind 2022 informeerde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de Tweede Kamer met de beleidsbrief “Water en Bodem Sturend” (WBS) over de rol van water en bodem in toekomstige besluitvorming over ruimtelijke ordening. WBS heeft als doel een klimaatbestendige en water robuuste inrichting van Nederland te bevorderen. De structurerende keuzes van WBS worden per gebied of thema beschreven. De Samenwerking Water Regio Achterhoek+ heeft WBS opgenomen in haar bestuurlijke visie van 25 april 2024. Vanuit de Aanpak Droogte is WBS onderdeel van het programmaplan, waarbij verschillende partijen betrokken zijn, zoals provincies, gemeenten en waterschappen. Deze partijen hebben behoefte aan praktische handvatten voor het toepassen van WBS in relatie tot klimaatadaptatie (droogte, hitte, wateroverlast en overstroming). Deze handvatten vertalen de structurerende keuzes uit de kamerbrief naar concrete keuzes die nu worden gemaakt. Ze zijn specifiek gericht op lokale en regionale gebiedskenmerken, met een focus op stedelijke ontwikkeling en randzones. De handvatten omvatten een atlas met (onderlegger) kaarten, bouwstenen (maatregelen op schetsontwerpniveau) en een handleiding met stappenplan en beeldenboek. Gemeente Aalten is een van de drie pilotgebieden in de Achterhoek. Het streven is om het concept-rapport volgens planning in 2025 gereed te hebben.

Uitbreiding bedrijventerrein
In het Regionale Programma Werklocaties (RPW) voor de regio Achterhoek 2019-2023 is vastgesteld dat bij de kern Aalten behoefte bestaat aan de uitbreiding van het bedrijventerrein met circa 10 hectare tot 2030 om in de uitbreidingsvraag van lokale bedrijven te kunnen voorzien. Op grond van het RPW 2024-2028 wordt gekeken of er bij de uitbreiding rekening kan worden gehouden met de behoefte op de langere termijn. De gemeente is voornemens om de uitbreidingsbehoefte van het lokale bedrijfsleven te faciliteren om daarmee werkgelegenheid te behouden en te creëren. 
Afhankelijk van de besluitvorming over het voorkeursmodel in het najaar van 2024 wordt het proces voor een Omgevingsplan opgestart. Om uiteindelijk tot een omgevingsplan voor het bedrijventerrein te komen, is een intensief en uitvoerig planvormingsproces nodig. Dit is geen proces van korte duur en kent een doorlooptijd van jaren. In 2025 wordt dit traject met participatie en diverse onderzoeken opgestart.

Omgevingswet
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Deze wet is een ingrijpende stelselwijziging en vraagt vooral van overheidsorganisaties een ingrijpend andere manier van denken en werken als het gaat om de leefomgeving. Kernwoorden daarin zijn: integraal, samenhangend, gebiedsgericht, maatwerk (ook in lokale regelgeving), co creatie, beleidscyclus, data gedreven en digitaal. Opdracht is dat de Omgevingswet de komende jaren stapsgewijs steeds verder wordt ingevoerd. Waarbij de Omgevingswet ook aan gemeenten veel huiswerk geeft, waaronder de verplichting om binnen drie jaar na inwerkingtreding een nieuwe omgevingsvisie op te stellen die voldoet aan alle eisen van de wet, plus de verplichting om binnen acht jaar na inwerkingtreding alle lokale regels te herijken en om te zetten naar één nieuw omgevingsplan. En dit alles in overleg met belanghebbenden, waarbij gemeenten zowel een participatieplicht hebben, als een motiveringsplicht.
Inmiddels heeft de gemeente Aalten een start gemaakt met het maken van een nieuwe omgevingsvisie en het maken van een nieuw omgevingsplan. 
Streven is de nieuwe omgevingsvisie in het najaar van 2025 door de gemeenteraad te laten vaststellen. In de periode van september 2024 tot in het voorjaar van 2025 gaan gebiedsgericht gesprekken gevoerd worden met belanghebbenden over de gewenste ontwikkeling van hun leefomgeving.
Parallel hieraan heeft de gemeente Aalten ook een start gemaakt met het maken van een nieuw omgevings-plan. Dat begint met het (beleids- en regelneutraal) omzetten van alle huidige lokale regels naar een verplichte nieuwe structuur van het omgevingsplan. Zodra de nieuwe omgevingsvisie gereed is, moet nagedacht worden over programma’s voor de realisatie van die nieuwe visie en moeten er keuzes gemaakt worden over de beleids- en regelruimte die de Omgevingswet geeft. Streven is het nieuwe omgevingsplan in 2028 gereed te hebben.

Wonen
Er ligt een wetsvoorstel voor de Wet versterking regie volkshuisvesting. Het wetsvoorstel stelt dat de woonvisie vanuit de Woningwet wordt overgeheveld naar de Omgevingswet en wordt vervangen door een verplicht op te stellen volkshuisvestingsprogramma voor minstens de komende vijf jaar. De huidige woonvisie van de gemeente Aalten loopt tot 2026. Deze moet opnieuw worden opgesteld en vervangen door het volkshuisvestingsprogramma. 
Versnelling van de woningbouw is een actie waar we de komende tijd extra tijd en energie insteken, maar locaties moeten dan ook wel beschikbaar zijn, zowel groot als klein. Er is met een regietafel een lijst gemaakt van mogelijke potentiële locaties. Deze locaties worden in 2025 verder beoordeeld en uitgewerkt. 
Voor uitbreidingsplan `t Beggelder geldt dat in 2025 het stedenbouwkundige plan wordt afgerond en ter besluitvorming aan de raad wordt voorgelegd waarna -bij positieve besluitvorming- de planologische procedure (vermoedelijk omgevingsplan) wordt voorbereid en gestart.

Het Blauwe Meer
In het voorjaar van 2024 is een ernstige PFAS-vervuiling geconstateerd in Het Blauwe Meer in Dinxperlo. Om de directe gezondheidsrisico’s uit te sluiten is een zwemverbod ingesteld, zijn beperkingen geadviseerd aan de vissers en bezoekers met honden bijvoorbeeld. 
Een projectteam is samengesteld en een aanpak opgesteld. Brononderzoek heeft plaatsgevonden en in samenwerking met betrokkenen Optisport, hengelsportvereniging De Voorn en de GGD, provincie en waterschap worden scenario’s voor de (mogelijke) sanering onderzocht.

Mobiliteitsvisie
Binnen onze gemeente spelen eveneens ruimtelijke ontwikkelingen zoals uitbreidingslocaties voor woningbouw, onderzoek naar uitbreiding industrieterrein of herinrichtingen van grote wegen en/of gebieden. Al deze ontwikkelingen hebben, in meer of mindere mate, invloed op mobiliteit en de verkeerssituatie binnen onze gemeente. Maar ook regionale vraagstukken hebben de komende jaren mogelijk effecten op de vervoers-behoefte van onze inwoners. De mobiliteitsvisie is kader stellend en geeft de accenten weer. De visie heeft als doel om samenhangend beleid op het gebied van verkeer en vervoer te ontwikkelen, gericht op een verkeersveilige, leefbare en optimaal bereikbare gemeente. We werken de visie uit tot een plan met maatregelen en een uitvoeringsprogramma. Vanuit de ambities van de mobiliteitsvisie bepalen we welke concrete maatregelen in het uitvoeringsprogramma komen. We stellen diverse maatregelen op bijvoorbeeld op het gebied van infrastructuur, gedrag, educatie of het aanbod van mobiliteitsdiensten. Deze worden opgenomen in een uitvoeringsprogramma met projecten op de korte termijn (<5 jaar), middellange termijn (5-10 jaar) en lange termijn (+10 jaar). 

Slingeplas en `t Broock
In Bredevoort is door de werkgroep De Slingeplas een plan gemaakt voor de Slingeplas en ’t Broock. Door verplaatsing van de sportvelden richting de Slingeplas ontstaat op de huidige locatie van het sportpark ruimte voor woningbouw. Ook komen er meer mogelijkheden voor recreatie bij de Slingeplas. Uit de verkenningsfase is gebleken dat een geoptimaliseerde variant haalbaar is. Deze variant is vervolgens samen met alle betrokken partijen (Bredevoorts Belang, SV Bredevoort en De Twee Bruggen) verder uitgewerkt. Afhankelijk van de besluitvorming, kunnen we starten met de definitieve uitwerking, waaronder het doorlopen van de vereiste planologische procedures.

Ruimtelijk Perspectief Achterhoek
Vanuit landelijke en provinciale opgaven wordt veel gevraagd van ons gebied. Onder andere klimaatadaptatie, stikstofbeleid, verstedelijkingsopgaven. Al de opgaven worden ruimtelijk vertaald naar NPLG, VLGG, Regioarrangementen en dergelijke. Het idee achter het NPLG was dat de provincies het beste zelf een samenhangend ruimtelijk plan konden maken om alle milieudoelen te halen. Daarmee zou ook het probleem met de vergunningverlening worden opgelost. Als de natuur wordt verbeterd, mogen er bijvoorbeeld weer vergunningen voor onder meer woningbouw en ondernemingen worden uitgegeven. Onbekend is nog welk vervolg dit krijgt. In regionaal verband (waterschap, gemeenten) is afgesproken dat het wenselijk is om een eigen Achterhoeks verhaal te hebben op basis waarvan wij een Achterhoeks antwoord op deze vraagstukken formuleren: het Ruimtelijk Perspectief Achterhoek. 
Dit wordt als de beste manier om vanuit de Achterhoekse identiteit het natuurlijke systeem te verbinden met onze leefbaarheid, brede welvaart en economische ontwikkeling. De tijdhorizon is de lange termijn waar geen einddatum aan wordt gekoppeld. 

Omschrijving (toelichting)

De toelichting op de verschillen tussen de jaarschijven 2024 en 2025 en volgende jaren is opgenomen in de bijlagen van dit boekwerk in het overzicht van baten en lasten per programma.

Dit programma is opgebouwd uit de volgende onderdelen: