Programma 1 Ruimte

Regionale Energie Strategie (RES) 
In het najaar van 2025 wordt de RES 2.0 vastgesteld. Daarin is een herijking van het Achterhoekse bod (opwek 1,35 TWh) aan de orde, als ook een andere verdeling van wind en grootschalig zon over de zoekgebieden. Voor Aalten is in het zoekgebied Hagenwind een opwek van 88 Gigawatt uur voorzien in 2030. Grootschalige zonnevelden zijn niet gewenst en de zonopgave kan geheel worden bediend door zon op een gebouw. Dat wil zeggen grote ‘agrarische’ daken en bedrijfsdaken. Het Uitnodigingskader zon en wind wordt in het najaar van 2025 herijkt. Dit is noodzakelijk omdat het huidige kader de RES-uitbreiding van wind niet mogelijk maakt. Essentieel in dit kader is een nadere beschouwing van de noodzaak van wind op land en het belang van natuur, landschap en voorkomen hinder voor omwonenden. Daarbij zijn ook de nieuwe geluidsnormen voor windmolens van belang en het principe dat nieuwe windmolens niet tot overlast mogen leiden. De congestie op het elektriciteitsnet, het te volle net, zal zeker blijven voortduren tot 2033 en mogelijk tot 2035. Het jaar 2026 staat dan ook in het teken van het voorbereiden van het realiseren van het regionale, en daarmee het gemeentelijke RES-bod. De ontwikkeling en het vergunning traject voor windmolens is een kwestie van lange adem. Voor zon op gebouwen is er de uitdaging om de opgewekte energie direct te gebruiken in de omgeving of lokaal op te slaan. Daarnaast is vanuit het verlichten van de congestie aandacht nodig voor opslagsystemen (batterijen) en netbewust bouwen. 

Verduurzaming bebouwde omgeving
In het Akkoord van Groenlo hebben de Achterhoekse gemeenten afgesproken om in 2050 klimaatneutraal en energieneutraal te zijn. In het landelijke klimaatakkoord dient Nederland in 2050 aardgasvrij te zijn. Ter voorbereiding hierop moet er eind 2026 een Warmteprogramma zijn vastgesteld. Hierin staat op welke wijze de gemeente wijken, buurten en dorpskernen gaat verduurzamen en welke warmtebron hiervoor gebruikt gaat worden. Naast warmte zal ook koeling een aandachtspunt zijn omdat de zomers steeds heter worden. Daarom is er gekozen voor het opzetten van een Warmte- en Koude programma.   

De eerste stap bij verduurzaming is energiebesparing en het isoleren van de woningen. De gemeente gaat in 2026 verder met het Nationaal Isolatie Plan om inwoners te ondersteunen. Samen met het Energieloket Achterhoek zorgt de gemeente ervoor dat zoveel mogelijk inwoners gebruik gaan maken van de ‘Isolatie Subsidie Achterhoek’, de ISDE-subsidie van het rijk en duurzaamheidsleningen. De verduurzamingsopgave van de gebouwde omgeving wordt vanwege de energietransitie alleen maar groter en samen met de problematiek rond netcongestie en natuurvriendelijk isoleren zorgt dit voor extra uitdagingen die de gemeente op moeten pakken. Het Soortenmanagement plan (SMP) onderzoek zal in 2026 van start gaan. Aan de hand van dit plan zal een gebiedsgerichte omgevingsvergunning aangevraagd worden in 2027. Op basis van deze gebiedsgerichte omgevingsvergunning is na-isoleren weer beter mogelijk en is het behouden van gebouw bewonende diersoorten beter geborgd. De dienstverlening en ondersteuning van inwoners en ondernemers zal in 2026 verder worden doorontwikkeld in samenwerking met de andere Achterhoekse gemeenten. 

Ook zet de gemeente zich verder in op de aanpak van energiearmoede met o.a. de Bespaarhulp aan huis en de Witgoedregeling. In 2026 moet de aanpak en financiering voor de ondersteuning van kwetsbare groepen in kaart worden gebracht.

Klimaatadaptatie
Medio 2025 zijn de eindproducten van het regionale project ‘Water en Bodem Sturend’ (WBS) opgeleverd: de digitale signaleringskaart, het voorbeeldenboek en het stappenplan voor het gebruik van deze producten. Gemeente Aalten was één van de drie pilotgemeenten binnen dit project, waardoor al vroeg met de opgedane inzichten kon worden gewerkt. Ook wordt het een van de belangrijke uitgangspunten voor de Omgevingswet. In de regio is er een verkenning gestart naar borging en een leertraject om andere gemeenten te ondersteunen om hiermee te werken, dit laatste geldt niet voor de gemeente Aalten aangezien er al intensief mee gewerkt is in de pilotfase. Deze stappen worden in 2026 afgerond. 
Eind 2025 wordt de subsidie voor klimaatmaatregelen opengesteld. Er wordt ervoor gezorgd dat inwoners goed geïnformeerd zijn over de mogelijkheden en voordelen. Om hen actief te ondersteunen bij het klimaat adaptief inrichten van hun tuin, wordt in 2026 gestart met het inzetten van ‘afkoppelcoaches’: vrijwilligers uit de gemeente die advies geven en eventueel helpen bij het afkoppelen van regenwater. 
Daarnaast doet gemeente Aalten in 2026 opnieuw mee aan het ‘NK Tegelwippen’. De editie van 2025 was zeer succesvol en deze positieve lijn wordt voortgezet.   
Uitbreiding bedrijventerrein Aalten
Bij de kern Aalten is behoefte aan uitbreiding van het aantal hectares bedrijventerrein. In een haalbaarheids-scan is gekeken naar geschikte locaties en uit deze studie is het gebied ten westen van het bestaande bedrijventerrein in Aalten als meest kansrijk naar voren gekomen. Verschillende scenario`s voor die locatie zijn vervolgens onderzocht. Op basis hiervan is het plangebied ten zuidwesten van het bestaande bedrijventerrein en ten noorden van de Keizersbeek tot stand gekomen. Eind 2024 is er een akkoord gegeven voor het uitvoeren van de verdiepende onderzoeken voor de ontwikkeling van het plangebied als eerste stap in het kader van de planvorming voor het bedrijventerrein. Deze onderzoeken, waaronder een waterhuishoudkundige onderzoek, verkeersonderzoek en onderzoek flora en fauna, zijn inmiddels in gang gezet en worden in 2026 afgerond. De uitkomsten worden, samen met de eerste schetsmatige uitwerking, aan de raad voorgelegd met een voorstel over het vervolg. Daarna wordt er gestart met de stedenbouwkundige uitwerking en het opstellen van de grondexploitatie. 

Omgevingsvisie Aalten 2040
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Eén van de vervolgopdrachten bij gemeente is het maken en vaststellen van een nieuwe omgevingsvisie die voldoet aan alle eisen die de Omgevingswet daaraan stelt. Deze nieuwe omgevingsvisie moet uiterlijk 1 januari 2027 zijn vastgesteld. Het gaat hierbij niet alleen om de visie zelf, maar ook om een nieuw kerninstrument dat in de plaats komt van alle andere documenten met ambities, plannen en beleid. Eind 2025 zal het voorontwerp worden vastgesteld waarna in 2026 de nieuwe omgevingsvisie wordt afgerond en vastgesteld. Zodra de nieuwe omgevingsvisie er is, moet deze worden vertaald naar uitvoeringsprogramma's. In 2026 wordt een begin gemaakt met het opstellen van deze uitvoeringsprogramma's. 

Wonen
Er is een wetsvoorstel voor de Wet versterking regie volkshuisvesting. Het wetsvoorstel stelt dat de woon-visie vanuit de Woningwet wordt overgeheveld naar de Omgevingswet en wordt vervangen door een verplicht op te stellen volkshuisvestingsprogramma (VHP) voor minstens de komende vijf jaar. In dit VHP is de visie op wonen van de gemeente Aalten opgenomen voor 2026 en verder. 
De hernieuwde regionale Woondeal 1.1, welke in 2025 is vastgesteld, geeft een extra impuls aan het bouwen van woningen en het realiseren van de ambities. De regietafel Wonen van de gemeente Aalten is de bestuurlijke en ambtelijke regietafel waar de regie van bestaande potentiële locatie en onderzoeken naar nieuwe locaties plaatsvindt.  
Voor een aantal uitbreidingsplannen (met o.a. `t Beggelder, Singel 1 en 2, Slingeplas) worden stedenbouwkundige plannen gemaakt c.q. afgerond en ter besluitvorming aan de raad voorgelegd waarna (bij positieve besluitvorming) de planologische procedure (vermoedelijk het omgevingsplan) wordt voorbereid en gestart. 
Het college geeft verder uitvoering aan de motie van de gemeenteraad door een onderzoek naar uitleglocatie(s) in Aalten uit te voeren om de woningbouwopgave in het dorp Aalten te kunnen realiseren. 

Gebiedsontwikkeling Slingeplas - 't Broock
In Bredevoort is het initiatief genomen voor de gebiedsontwikkeling Slingeplas - 't Broock. Op hoofdlijnen bestaat het plan uit drie onderdelen, namelijk woningbouw op de locatie van het huidige sportpark, verplaatsing van het sportpark naar de Slingeplas en het vergroten van de recreatieve mogelijkheden van de Slingeplas. Het voorlopige ontwerp en het vervolgproces is inmiddels vastgesteld, zodat de gebiedsontwikkeling gestart kan worden. In 2026 wordt het definitief ontwerp opgesteld en de benodigde onderzoeken afgerond. Daarna wordt gestart met de planologische procedures en de voorbereiding voor realisatie met als doel dat eind 2027 de werkzaamheden kunnen starten. 

Herontwikkeling Schaersvoorde Dinxperlo
Per 1 augustus 2023 heeft de scholengemeenschap Schaersvoorde de locatie Dinxperlo (Europastraat 6) verlaten en is het gebouw teruggekomen in beheer en in eigendom van de gemeente. De gemeenteraad heeft op 8 juli 2025 besloten het pand te transformeren en her te bestemmen naar maatschappelijke functies en ca. 17 woningen /studio’s. Voor de plannen is een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld om een en ander verder uit te werken. In 2026 verwacht de gemeente de plannen voor transformatie van de lokalen naar woningen verder te hebben uitgewerkt. In 2026 kan dan de ruimtelijke procedure worden opgestart en een aannemer (via aanbesteding) worden gezocht voor de verbouwwerkzaamheden. Voor het maatschappelijke gedeelte is in 2026 de verwachting dat het pand wordt overgedragen en de nieuwe eigenaar is gestart met de verbouwwerkzaamheden. 

Singel 1 en 2 Aalten
Er is in de gemeente Aalten een grote en groeiende behoefte aan nieuwe woningen. U heeft in 2023 nadrukkelijk verzocht om tempo te maken in de woningbouwontwikkeling en is het gebied aan de Singelweg (Singel 1 en 2) aangedragen voor woningbouw. De locatie biedt kansen voor een toekomstbestendige, duurzame woonwijk in aansluiting op de bestaande bebouwing. Voor Singel 1 is dan ook direct gestart met de voorbereidingen. 
In 2026 wordt het stedenbouwkundigplan voor Singel 1 en 2 ter besluitvorming voorgelegd. Daarna kunnen de woningbouwplannen verder worden uitgewerkt en de planologische procedure worden opgestart. 

Nieuwbouw Schaersvoorde locatie Aalten
In het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs gemeente Aalten (IHP) is vervangende nieuwbouw van Schaersvoorde locatie Slingelaan opgenomen. Er zijn verschillende scenario's (renovatie, vernieuwbouw en nieuwbouw) onderzocht, waarbij ook is verkend of er aanvullende functies zijn waarvan het meerwaarde heeft deze toe te voegen aan de diverse scenario's. Wat betreft stichtingskosten verschillen de scenario's niet veel. De éénmalige kosten voor tijdelijke huisvesting voor renovatie en vernieuwbouw zijn echter dusdanig hoog in vergelijking met nieuwbouw dat deze scenario's niet realistisch zijn om uit te voeren. Het college heeft dan ook gekozen voor nieuwbouw, de raad neemt hierover in de tweede helft van 2025 een besluit. 
Indien de raad hiermee instemt wordt een vervolgonderzoek gestart naar geschikte locaties inclusief de mogelijke toevoeging van maatschappelijke functies. Naar verwachting worden de uitkomsten van dit vervolgonderzoek in de tweede helft van 2026 aan de gemeenteraad voorgelegd. 

De toelichting op de verschillen tussen de jaarschijven 2025 en 2026 en volgende jaren is opgenomen in de bijlagen van dit boekwerk in het overzicht van baten en lasten per programma.

Dit programma is opgebouwd uit de volgende onderdelen: