Toelichting op de balans per 31 december 2022

Bestemmingsreserves 

Toegerekende rente
Evenals voorgaande jaren wordt er geen rente meer toegevoegd aan de reserves. 

Reserve Onderhoud wegen
In 2022 is € 290.000 aan deze reserve toegevoegd. De kosten van het groot onderhoud aan de wegen ad 
€ 203.000 is in 2022 aan de reserve onttrokken. Het saldo van deze reserve is gerelateerd aan de onderhoudsplannen. 

Reserve Onderhoud gemeentelijke gebouwen 
In 2022 is € 180.000 aan deze reserve toegevoegd. Dit jaar is voor € 72.000 aan planmatig onderhoud uitgevoerd aan de gemeentelijke gebouwen. Het saldo van deze reserve is gerelateerd aan de onderhoudsplannen. 

Reserve Huisvesting onderwijs 
De hoogte van deze reserve is vanaf 2016 niet meer gekoppeld aan het integraal huisvestingsplan. Vanaf 2018 wordt de reserve weer jaarlijks gevoed, in 2022 is € 110.000 toegevoegd. Voor de verduurzaming van schoolgebouwen is € 457.000 en voor het opstellen van een nieuw integraal huisvestingsplan is € 15.000 aan de reserve onttrokken. 

Reserve Bodemsanering
Deze reserve is bedoeld om kosten van saneringen te kunnen opvangen. In 2022 zijn er geen mutaties op deze reserve.

Reserve Formatie en organisatie
Deze reserve heeft het karakter van een schommelfonds. De normale mutaties op de personeelsbudgetten verlopen via deze reserve. Uit dit saldo moeten ook de toekomstige verplichtingen worden gedekt. In 2022 is een bedrag van € 439.000 aan deze reserve onttrokken. 

Reserve Inkoop zorg
Middels winstbestemming is uit het positieve saldo 2021 € 1.000.000 gestort in deze nieuwe reserve om mogelijke toekomstige tegenvallers binnen de kosten van de nieuw in te kopen zorgtrajecten te dekken. In de Najaarsnota 2022 is besloten om alle overschotten of tekorten op de inkoop zorg aan het eind van het boekjaar te verrekenen met deze reserve. Per saldo is in 2022 een bedrag van € 304.000 toegevoegd. 

Reserve Overlopende posten
In de Najaarsnota 2022 is besloten om deze reserve in te stellen voor budgetten die in het jaar niet benut zijn, maar waar nog wel een bestemming voor is. Hierdoor worden grote schommelingen in het rekeningsaldo voorkomen. De reserve is in 2022 gevoed met de posten die in de Najaarsnota 2022 specifiek zijn benoemd. 

Voorzieningen
De voorzieningen worden onderverdeeld in voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s en voorzieningen voor middelen van derden verkregen waarvan de bestemming gebonden is. 
Een specificatie hiervan is hieronder weergegeven.

Toelichting voorzieningen: 
Voorziening APPA (pensioen wethouders)
De voorziening is gevormd om de verplichtingen voor de pensioenuitkeringen van de (oud)wethouders op te vangen. De hoogte is bepaald aan de hand van actuariële berekeningen. Deze worden elk jaar geactualiseerd op basis van de actueel geldende marktrente (2,472%) en de sterftetabellen.

Voorziening wachtgeld wethouders
De voorziening was gevormd om bij gebruik van het recht op wachtgeld door vertrekkende wethouders te kunnen voldoen aan de verplichting. Ultimo 2022 kan geen enkele vertrokken wethouder aanspraak maken op dit wachtgeld. Voor de zittende wethouders mag pas een voorziening worden gevormd wanneer hun vertrek een feit is en daadwerkelijk aanspraak wordt gemaakt op het wachtgeld. Daarom hebben we het restant vrij laten vallen.

Voorziening oud personeelsleden
De voorziening is bedoeld om de lasten van de niet-actieven op te kunnen vangen.

Voorziening verlofsparen
Met ingang van 1 januari 2022 kunnen medewerkers deelnemen aan verlofsparen. Medewerkers kunnen uren sparen en gespaarde uren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning en deze uren verjaren niet. Aangezien hier sprake is van arbeidskostengerelateerde verplichtingen die een niet voorspelbare opbouw en afbouw kennen, moet hiervoor een voorziening worden gevormd. In 2022 is € 193.000 aan de voorziening gedoteerd.

Voorziening afval
Conform het BBV moet er een voorziening gevormd worden voor de middelen die van derden verkregen zijn en waarvan de bestemming gebonden is. De kosten van afval verlopen budgettair neutraal en het overschot of tekort wordt verrekend met deze voorziening. In 2022 is € 152.000 aan de voorziening onttrokken.

Voorziening riolering 
Conform het BBV moet er een voorziening gevormd worden voor de middelen die van derden verkregen zijn en waarvan de bestemming gebonden is. De kosten van riolering verlopen budgettair neutraal en het overschot of tekort wordt verrekend met deze voorziening. De voorziening wordt in 2022 met € 93.000 gevoed.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer
De vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer worden onderverdeeld in onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële instellingen en waarborgsommen. 

De rentelast over de vaste geldleningen voor 2022 bedroeg € 378.000.

VLOTTENDE PASSIVA

Onder de vlottende passiva worden afzonderlijk opgenomen de netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar en de overlopende passiva. De onderverdeling en specificatie van deze posten is hieronder weergegeven.

Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

Onder de overige schulden zijn de openstaande posten van de crediteuren opgenomen.

Overlopende passiva 

Onder de overlopende passiva zijn de verplichtingen opgenomen met betrekking tot afrekeningen over 2022 die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen. Enkele grotere posten zijn: Gemeente Winterswijk afrekening ZOOV (€ 238.000) en Laborijn voor bijna € 1,2 miljoen. Ook zijn er verplichtingen opgenomen met betrekking tot betalingen aan diverse instanties ten aanzien van de Wmo en de Jeugdzorg voor ruim 
€ 7 ton. De post overige vooruitontvangen bedragen bestaat voor een groot deel uit transitorische rente over de vaste geldleningen (€ 104.000). Voor het overige deel betreft dit nog een enkel project met betrekking tot het faciliterend grondbeleid, namelijk De Groene Kamer. De vooruit ontvangen bedragen met een specifieke bestemming zijn gelden die ontvangen zijn en voor een specifiek doel moeten worden aangewend. Onderstaande tabel geeft het verloop van deze post weer.

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen
In deze paragraaf zijn belangrijke financiële rechten en verplichtingen opgenomen waaraan de gemeente voor toekomstige jaren is gebonden en die niet uit de balans blijken.

Waarborgen en garanties 

Garantiestructuur algemeen
De huidige garantiestructuur is ontwikkeld om corporaties in staat te stellen tegen relatief gunstige condities leningen aan te trekken op de kapitaalmarkt. Hiertoe staat het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) ten opzichte van de geldverstrekker borg voor de betaling van rente en aflossing van de lening. De borgstelling is ingebed in een structuur die drie zekerheden kent:
1.    primair: de geldmiddelen van de corporatie zelf, inclusief eventuele saneringssteun van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV);
2.    secundair: het garantievermogen van het WSW. Daarbij vormt de waarde van de woningen een 
onderpand voor het WSW;
3.    tertiair: achtervang door Rijk en gemeenten die daarvoor een renteloze lening verstrekken aan het WSW. De gemeente loopt hier dus alleen renterisico.

Vanaf augustus 2021 heeft er een wijziging plaatsgevonden in de achtervang tussen het WSW en de gemeenten. Om een robuuster borgstelling voor de toekomst te kunnen garanderen is er een nieuwe achter-vangovereenkomst afgesloten tussen gemeenten en het WSW. Daarnaast is er een wijzigingsovereenkomst tussen beide partijen afgesloten voor bestaande (voor 1 augustus 2021 aangegane) achtervangovereenkomsten. De onderwerpen die zijn gewijzigd zien specifiek op borgbare doelen, herfinanciering en verstrekking en terugbetaling van renteloze leningen. Tevens is met deze wijziging de in het verleden ontstane maar ongewenste scheefgroei in de risicopositie van gemeenten in de achtervang rechtgezet.
Voor geborgde geldleningen onder de oude achtervangovereenkomsten wordt de achtervangpositie nog steeds bepaald op basis van individueel geborgde leningen. Voor geldleningen die geborgd worden onder de nieuwe achtervangovereenkomst wordt de achtervangpositie bepaald op basis van de nieuwe grondslag. 

De situatie in Aalten
In de volgende tabel wordt de stand van de door de gemeente Aalten gegarandeerde leningen 
weergegeven. 

In de praktijk zijn alle financiële problemen bij corporaties via de primaire zekerheid opgevangen. Dat wil dus zeggen volledig binnen de sector. Voordat de gemeente in beeld komt als achtervang is er nog de tweede zekerheidslaag namelijk het garantievermogen van het WSW.

Woningbouw met achtervang
Uit de tabel blijkt dat eind 2022 voor ruim € 104 miljoen aan leningen worden geborgd door het WSW. Voor al deze leningen geldt dat de gemeenten en het Rijk beiden in de achtervang zitten. Indien het tot een aanspraak komt, staan de gezamenlijke gemeenten voor maximaal 25% garant. De andere 25% komt ten laste van de schade-gemeente(n). Het Rijk draagt de resterende 50% bij. Het risico is relatief klein. Het betreffen leningen die bijna allemaal zijn afgesloten door De Woonplaats bij de BNG Bank en de Nederlandse Water-schapsbank. Door de wijzigingen in de achtervang in 2021 is Stichting Wonion erbij gekomen voor een relatief kleine leningpositie.

Woningbouw als garant
Voor leningen waar geen borg van het WSW aanwezig is, kan de gemeente direct worden aangesproken. Tot voor kort viel hieronder nog een enkele lening van Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé. De stichting heeft er echter voor gekozen om het restant van de betreffende lening in 2022 in één keer af te lossen. De gemeente loopt in deze categorie dus geen enkel risico meer.

 
Nationale hypotheekgarantie (NHG)
NHG wordt verstrekt door de stichting Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Deze stichting heeft als hoofddoel het particulier woningbezit op een verantwoorde wijze te bevorderen. Het Rijk en de gemeenten hebben hierbij een achtervang functie. Per 1 januari 2011 is de achtervang functie van de gemeenten voor nieuwe af te geven hypotheekgaranties vervallen. Dit ligt vanaf dat moment volledig bij het Rijk. 
Alleen bij afgegeven borgtochten tot en met 2010 kan het WEW nog een beroep doen op de gemeenten. Dit is theoretisch een beperkt risico. Dit blijkt uit de liquiditeitsprognose voor 2022 - 2027. Uit deze prognose komt naar voren dat het WEW voor deze jaren geen aanspraken verwacht op de achtervangfunctie. 

Eigen bijdragen Wmo van het CAK
Met betrekking tot de Wmo-eigen bijdragen van het CAK is bij alle gemeenten sprake van een onzekerheid. Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding of een financiële tegemoetkoming is op grond van de Wmo een eigen bijdrage verschuldigd. In de wet is bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage niet wordt uitgevoerd door de gemeente zelf, maar door het CAK. Door privacyoverwegingen is de gegevensverstrekking van het CAK aan de gemeente Aalten ontoereikend om de volledigheid en juistheid van de eigen bijdragen te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Vanaf het boekjaar 2017 wordt door het CAK geen Third Party Memorandum meer verstrekt, omdat uit onderzoek is gebleken dat de externe accountant van de gemeente deze niet nodig heeft voor zijn rechtmatigheidscontrole. Hoewel de volledigheid van de eigen bijdragen niet voldoende is vast te stellen, hebben we wel zekerheid dat het totaalbedrag aan verantwoorde eigen bijdrage in 2022 zijnde € 221.000 gelijk is aan de door het CAK geïnde en doorbetaalde eigen bijdragen in 2022. Hiermee beschikt de gemeente Aalten over voldoende zekerheid dat de eigen bijdragen juist zijn verantwoord. Eventuele niet verantwoorde eigen bijdragen worden ingeschat als niet materieel.

Vennootschapsbelasting
Vanaf 2016 vallen gemeenten onder de Wet op de Vennootschapsbelasting. Voor het grondbedrijf doen wij aangifte. Tot en met 2021 is het totaalbedrag van de niet verrekende verliezen € 403.858. Voor dit bedrag is de verrekeningstermijn nog niet verstreken. Eventuele winsten vanaf 2022 kunnen hiermee worden 
verrekend. 

Borgstelling Agem 
Op 17 januari 2017 heeft het college besloten de door de gemeente in te kopen energie af te gaan nemen van de Agem. Om in haar financieringsbehoefte te kunnen voorzien heeft Agem Gemeentelijke Energie B.V. (AGE B.V.) een financieringsovereenkomst gesloten met de BNG met een maximum krediet. De gemeente Aalten staat borg voor de nakoming van de verplichtingen van AGE B.V. uit hoofde van deze financieringsovereenkomst. Het bedrag waarvoor de gemeente uit deze borgstelling kan worden aangesproken, is nooit meer dan € 56.000 te vermeerderen met kosten, boeten en renten.

Accountantskosten
De BBV stelt in haar beantwoording dat voor de kostenverantwoording van de accountantskosten 
aangesloten moet worden op het moment van prestatielevering. De contractuele verplichting ontstaat weliswaar in het boekjaar, maar die wordt niet verantwoord in de rekening van baten en lasten van dit boekjaar. 
Dit betekent dat voor de kosten en uren die de accountant voor de jaarrekening 2022 in 2023 maakt, deze in het begrotingsjaar 2023 moeten worden verantwoord. Dit betekent in ons geval een verplichting van 
€ 52.500.