‘Haec tempora aliena sunt, sed tamen aureo acie’
(Het zijn rare tijden, maar nog even met een gouden randje)
Deze keer een wat aparte opening bij deze begroting. In Asterix stond het al, maar het is ook het laatste voorwoord met spreuk van ons afdelingshoofd Bedrijfsvoering/financiën namens het college. En zijn laatste begroting. En daarmee verdwijnt dan ook het laatste afdelingshoofd in onze gemeente. Afdelingen bestaan niet meer, alleen nog zes teams en een directeur Bedrijfsvoering. Korte lijnen.
Want het gaat allemaal gewoon door. En dat moet ook, want het zijn zoals gezegd rare tijden. We weten dat meerjarenprognoses altijd al moeilijk zijn, maar wat er nu gebeurt: Oekraïne, energiecrisis, een ongekende inflatie, woningnood, asielzoekers, corona en dat is nog niet alles. Nooit verwacht en voorzien enkele jaren geleden. Maar we moeten er wel naar handelen. Gelukkig werden we dit jaar verrast door een fors hogere algemene uitkering uit het gemeentefonds. Daarmee kan de begroting 2023 snel sluitend gemaakt worden. Maar al dat geld krijgen we natuurlijk niet zomaar. We hebben als gemeente ook te maken met prijsstijgingen, opvang, hogere voorschotten energie en een hogere loonsom. Maar rond de eerste begroting die door de nieuwgekozen raad wordt vastgesteld leven er natuurlijk ook uiteenlopende wensen op gebied van klimaat, zorg en ruimtelijke ontwikkeling om maar eens wat te noemen. Het uitvoeringsprogramma en alles wat daarmee samenhangt komt in december in de raad, vooruitlopend is hiervoor een stelpost van opgenomen.
En het sociaal domein baart ons nog steeds zorgen. We merken een toeloop bij de schuldhulpverlening en de jeugdhulp. Daarnaast hebben we weinig woningen voor crisisopvang en statushouders. Om nog maar te zwijgen over de dreiging van een aanzegging van het Rijk voor extra opvang.
Zo lijkt een begroting mooi, maar is er veel onzekerheid. Daarom hebben we verschillende buffers gecreeerd. Alles gericht op de continuïteit. Ook als het weer wat minder wordt. Er wordt al veel gesproken over het zogenaamde beruchte ravijn in 2026. Want dan vallen vele extra’s van het Rijk weg. Mogelijk weg, want niemand weet wat er speelt over vier jaar. Daarom maken we ons daar nu nog niet echt druk over. Wat zeker is dat het dan weer anders is. Wel waakzaam, maar geen stress.
In 2023 gaat de gewijzigde organisatie van start. Het college is van de platte lijnen en geen overvloedig management. In 2005 begonnen we na de herindeling met drie sectorhoofden en negen afdelingshoofden. Volgend jaar hebben we alleen nog 6 teams met een secretaris/algemeen directeur en een directeur Bedrijfsvoering. Daarnaast zijn er zes teammanagers, die ook uitvoerende taken hebben. Wij denken dat dit goed kan, omdat verantwoordelijkheden ook echt diep in de organisatie liggen. De medewerkers moeten het doen en daar horen verantwoordelijkheden bij. Dat maakt het ook extra leuk om bij de gemeente Aalten te werken. Gelukkig vervullen we ook nog steeds onze vacatures. Het wordt wel moeilijker, maar het lukt.
Aalten is een goede aantrekkelijke werkgever, dat blijkt.
De begroting is niet alleen sluitend voor 2023, maar ook voor de jaren daarop. Behalve dan voor het beruchte (financiële) ravijnjaar 2026, maar zoals gesteld dat weet nog niemand. We stoppen daar voorlopig geen energie in. Er zitten wel wat addertjes onder het gras. Positieve en negatieve. Onze gemeente is nu eindelijk eens in het voordeel wat betreft de herverdeling van de algemene uitkering. Het lijkt zo door te gaan, maar de nadeelgemeenten sputteren nog. Dat is te begrijpen. En de grote steden lobbyen ook nog, maar dat is altijd zo. Wij vinden de nieuwe verdeling logisch en rechtvaardig. We snappen het probleem van een nadeel-gemeente, maar je kan ook zeggen dat ze de laatste jaren blijkbaar te veel hebben gehad en wij te weinig. Maar het is nog geen gelopen race, hoewel het einde in zicht is. En we liggen op winst.
We hebben tot 2025 dus een sluitende begroting met kleine overschotten. Dat is mooi, zeker in verhouding tot de tekorten uit de najaarsnota. Dat waren nog miljoenen. Maar een snelle blik op de verschillen leert ons al snel dat dit voornamelijk te danken is aan de algemene uitkering. Dank je wel Rijk, maar zo gewonnen zo geronnen. Natuurlijk is het mooi dat we mede gecompenseerd worden voor alle stijgende kosten. Maar het heeft ook alles te maken de huidige brede problematiek. En daar kan het Rijk niet mee bezig blijven om alles financieel glad te strijken. Die rekening komt een keertje bij ons en de burger, links of rechtsom. Alhoewel de staatsschuld nog steeds onder controle is, maar dat komt door de veel hogere inkomsten van het gas en de BTW.
Wij houden er bijvoorbeeld al rekening mee dat we een toeloop bij de schuldhulpverlening gaan krijgen. Mensen komen niet meer uit, betalen daardoor rekeningen niet meer en komen in de problemen. Vooral bij de woningbouwcorporaties en energiemaatschappijen.
Hogere inkomsten stellen ons ook in staat om budgetten te verhogen. En zeker daar op die gebieden waar het extra geld voor bedoeld is. We noemen bijvoorbeeld de jeugdzorg, speelt al jaren en blijft onder druk staan. Maar we gaan ook wat doen met de wens van de raad om de gemeenschapshuizen qua onderhoud bij te staan. En we kunnen wat meer buffers aanleggen voor slechtere tijden. Zo wordt de algemene reserve de komende drie jaar versterkt. Is ook wel mooi: van algemene uitkering naar algemene reserve.
Aan het dienstverleningsconcept wordt gewerkt en de verwachting is dat dit voor de zomer van 2023 opgeleverd wordt. In verband hiermee denken we ook na over het hybride werken. De trend van meer thuiswerken speelt ook bij onze gemeente. Maar het is ook de bedoeling om regelmatig op kantoor te verschijnen. En een aantal collega’s wil of kan niet thuiswerken. In ieder geval is zeker dat we moeten kijken naar het aantal werkplekken en de inrichting van ruimtes. En wat te doen met de voormalige Rabobank. Is de één loket gedachte zinvol, of moeten we meer de kernen in. Of wellicht allebei doen? Dit wordt in de eerste helft van volgend jaar duidelijk.
Voor het eerst hebben we bij de opstelling van de begroting de Sustainable Development Goals (Duurzame Ontwikkelingsdoelen) meegenomen. Dit in lijn met het opgestelde Raadsprogramma 2022-2026. De komende jaren gaan wij gestaag verder met de doorwerking van deze SDG’s in onze manier van werken en denken. Stap voor stap, niet overhaasten, langzaam maken we ons het gedachtengoed en de taal eigen. Ook in het Uitvoeringsprogramma krijgen de SDG’s een duidelijk plek.
De aanvaarding van de SDG’s als rode draad in ons werk is meer dan alleen het gebruiken van andere begrippen en tekens voor dat wat we grotendeels al deden, het is ook het inzetten op meer integraal werken aan brede welvaart en het stimuleren van innovatie. Daarom gaan we de komende jaren ook de samenleving hierbij betrekken, samen kom je verder tenslotte.
Als slot nog iets over de woonlasten. Geen OZB-verhoging, afval zelfde tarief en slechts een geringe verhoging voor het riool. Voor sommige inwoners gaan de lasten zelfs dalen, omdat we in vier gelijke stappen de hondenbelasting afschaffen. Erg plezierig in deze tijd.
Het college heeft de laatste jaren altijd de lijn gevolgd van zeker het eerste jaar van een begroting sluitend. En dan verder ook zoveel mogelijk, maar niet dringend. Maar wel tijdig op ontwikkelingen inspelen. Ook dit jaar denken we weer zo. En gelukkig zitten we even goed. Vandaar dat gouden randje. Via de tussentijdse rapportages en de diverse circulaires blijven we waakzaam en iedereen op de hoogte houden.
Behandeling begroting
- woensdag 5 oktober Begrotingscafé
- maandag 17 oktober Oordeelsvormende raadsvergadering begroting 2023 programma 1 en 3
- dinsdag 18 oktober Oordeelsvormende raadsvergadering begroting 2023 programma 2
- maandag 24 oktober Voor 09.00 uur algemene beschouwingen indienen met expliciete vragen
- dinsdag 1 november Raadsbehandeling
Voorstel
We stellen u voor over te gaan tot het vaststellen van de programmabegroting 2023, meerjarenbegroting 2024-2026 en het investeringsschema voor het jaar 2023.
Burgemeester en wethouders van de gemeente Aalten,
De burgemeester De gemeentesecretaris
mr. A.B. Stapelkamp drs. A.J.M. Gildhuis
Aldus vastgesteld in de vergadering van de raad van de gemeente Aalten op 1 november 2022
de voorzitter, de griffier,
mr. A.B. Stapelkamp M.A.J.B. Fiering