Programma 1 Ruimte

Omgevingswet
Minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft het ontwerp-Koninklijk Besluit (KB) met de inwerkingtredingsdatum van 1 januari 2023 voor de Omgevingswet aangeboden aan de Eerste en Tweede Kamer. De genoemde datum biedt alle betrokken partijen duidelijkheid en bovenal meer zekerheid om goed te kunnen oefenen met het nieuwe digitale systeem en de nieuwe manier van werken. Het is echter nog onduidelijk of deze datum wordt gehaald omdat deze pas in september/oktober in de Eerste Kamer wordt behandeld. Als gemeente Aalten wachten we niet af en is in 2022 de startnotitie voor het opstellen van onze Omgevingsvisie vastgesteld. Dit is het begin document voor het opstellen van een omgevingsvisie. Deze visie moet 2 jaar na het inwerking treden van de Omgevingswet klaar zijn. Daarnaast is het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet) voor de daadwerkelijke invoering van de Omgevingswet operationeel. Vanuit alle deelprojecten wordt de komende jaren hard gewerkt om de benodigde elementen op tijd klaar en operationeel te hebben.

Woningbouw
De regiegroep Wonen heeft een koers bepaald om de woningbouw te kunnen versnellen de komende jaren. Concreet betekent dit dat de komende jaren er flink geschakeld moet worden om de woningbouw en/of het ruimtelijk programma van de gemeente te kunnen versnellen. Denk hierbij aan ambtelijke capaciteit/
ondersteuning op het gebied van exploitatie overeenkomsten, inrichting openbare ruimte, toetsing verkeer en parkeren, stedenbouwkundig advies, enzovoort. Hiervoor is een ambitieuze planning opgesteld waarbij de regiegroep uitgaat van een optimale situatie waar tijdens de planprocedures er niks tegenzit. Concreet resulteert dit in de onderstaande planning voor gehele gemeente Aalten: 2023 120 woningen; 2024 120 woningen; 2025 120 woningen.

Om de woningbouw te versnellen is een Woningbouwimpuls in het leven geroepen. Daarvan loopt tot september 2022 de vierde tranche. Om aanspraak te kunnen maken op deze impulsgelden moet er sprake zijn van samenhang tussen de verschillende projecten. Het gaat hierbij om geografische, coördinerende en/of financiële samenhang. Alleen als projecten op twee van deze drie punten scoren, kan een samengestelde aanvraag met minimaal 200 woningen worden ingediend. Dit is in de gemeente Aalten niet het geval. Er zijn signalen dat de regeling van de vijfde tranche wat meer ruimte biedt voor situaties zoals binnen onze gemeente. Daarnaast maken we vanzelfsprekend gebruik van de provinciale en regionale subsidiemogelijkheden.

Regionaal Programma Werklocaties
In het Regionale Programma Werklocaties voor de Achterhoek (RPW) 2019-2023 is vastgesteld dat bij de kern Aalten behoefte bestaat aan uitbreiding van bedrijventerrein: 5 hectare op de korte termijn (tot 2023) en 8 à 10 hectare op de langere termijn (2023-2030). Op de bestaande bedrijventerreinen in Aalten is niet/nauwelijks ruimte meer beschikbaar. De lokaal gewortelde en gevestigde bedrijven kunnen niet in hun uitbreidingsvraag worden voorzien, waarmee de kans op verplaatsing naar elders toeneemt. De gemeente is voornemens om de uitbreidingsbehoefte van lokale bedrijfsleven te faciliteren, en hiermee behoud van bestaande en groei van nieuwe werkgelegenheid. Vanuit deze achtergrond wordt een locatiekeuze-onderzoek uitgevoerd voor een nieuw aan te leggen bedrijventerrein(en) voor de kern Aalten.

Klimaatstrategie
Het klimaat verandert, en daarvan gaan we steeds meer de effecten merken. We waren in Nederland gewend aan een relatief gelijkmatig weerbeeld, met af en toe een extreme weersituatie. Maar door de opwarming van de aarde, krijgen we ook in Nederland steeds vaker te maken met extreme weersbeelden. Wat is de klimaat-opgave voor de gemeente Aalten? Hoe gaan we de Aaltense burgers, bedrijven en instellingen hierbij betrekken en tot actie motiveren? We doen al veel bij herinrichting van straten maar hoe kunnen we de beschikbare middelen nog beter inzetten? Dat zijn vragen die in de Klimaatstrategie Aalten zijn beantwoord. De komende jaren ligt de nadruk op de uitwerking van de maatregelen en wanneer deze uitgevoerd moet worden.

Regionale energiestrategie
Duurzaamheid is momenteel een groot onderwerp binnen de organisatie. De uitwerking van diverse deelprojecten loopt al enige tijd en ook de komende jaren liggen er nog verschillende uitdagingen waar wij mee aan de slag moeten. Sommige deelprojecten zijn doorlopend en hebben ontwikkelingen welke in 2023 spelen.
De RES 2.0 wordt voor juli 2023 door college en raad vastgesteld. Het RES-traject is voor nu vooral het voor 2030 realiseren van het Achterhoekse bod van 1,35 TWh aan hernieuwbare energie door zon en wind in de Achterhoek. Belemmeringen liggen vooral op het gebied van de netcongestie. Er is nauwelijks of geen leveringscapaciteit op het Achterhoekse elektriciteitsnet. Liander en Tennet zijn aan zet voor netverzwaring. De RES kan niet los worden gezien van het ruimtelijk kader voor de gemeente Aalten: het Uitnodigingskader zon en wind. Het Ukzw is in 2021 vastgesteld en we moeten nog een besluit nemen over het uitzetten van een tender voor zon op land. Dit is afhankelijk van de potentie van zon op dak die uit het onderzoek van LTO en AGEM zal blijken.

Warmtetransitie
In de Transitievisie Warmte is enige richting gegeven aan het warmtealternatief voor aardgas in de verschillende wijken. Dit is nog niet concreet uitgewerkt. In de komende periode worden concrete uitvoeringsplannen en omgevingsplannen gemaakt. Deze concreetheid is nodig voor woning- en gebouweigenaren. Afhankelijk van welk type warmtevoorziening voor de wijk gekozen wordt, en welke stappen er in de komende jaren gezet gaan worden, kunnen zij bepalen welke verduurzamingsmaatregelen verstandig zijn om te nemen. De gemeente heeft nog geen helderheid over haar wettelijke bevoegdheden. Zo ontbreekt er nog een specifieke bevoegdheid om een gebied aan te wijzen waar niet langer aardgas geleverd kan worden. De insteek van de wijk/buurtuitvoeringsplannen is dat er voor iedereen een betaalbaar aanbod komt. Vanaf 2022 starten we met het opstellen van een wijk/buurtuitvoeringsplan per wijk/buurt.

Energiearmoede 
Energiearmoede is een groeiend probleem in Nederland. Meer en meer gezinnen worstelen met het kunnen (blijven) betalen van hun vaste lasten, waaronder de maandelijkse energiekosten. In de afgelopen periode zagen we een schrikbarende stijging van de energieprijzen, waardoor deze problemen voor nóg meer huishoudens helaas aan de orde van de dag zijn. 
De energietoeslag voor huishoudens met een laag komen heeft een duidelijke link met het armoedebeleid en wordt om die reden besproken in programma 2. Naast deze energietoeslag hebben we van het Rijk in 2022 twee beschikkingen ontvangen voor de aanpak van de Energiearmoede. Vanuit deze beschikkingen worden diverse projecten en trajecten ingezet voor de aanpak van energiearmoede. In 2022 is in de gemeente Aalten een pilot uitgevoerd met 11 huishoudens op het gebied van energiearmoede. De resultaten van de pilot waren positief en daarom is het vervolgtraject in gang gezet. Hierbij worden 85 huishoudens voorzien van advies en hulp om energiearmoede tegen te gaan. 
De gemeente Aalten is tevens ambtelijk afgevaardigd in een regionale werkgroep, waarin wordt nagedacht over een duurzame witgoedregeling, isolatiemaatregelen en andere manieren om energiearmoede tegen te gaan. Ook draagt de gemeente Aalten bij aan een onderzoek naar het opzetten van een Achterhoekse Energiebank. De ervaringen in bijvoorbeeld de regio Arnhem met een dergelijke Energiebank zijn positief en daarom wordt dit nader uitgewerkt voor onze regio. 

Centrumvisie Dinxperlo
Vanuit de centrumvisie Dinxperlo zijn er diverse deelprojecten opgestart om uitvoering te geven aan de vastgestelde visie. Eén van die deelprojecten is de herinrichting van de openbare ruimte van het centrumgebied. Door de combinatie met de grensbeleving goed in het project te borgen en dit in de openbare ruimte ook expliciet zichtbaar te maken, is ervoor gekozen om het centrumgebied als project samen te voegen met de herinrichting van de Heelweg en de Allee. Dat heeft een direct raakvlak met Duitsland en daarom is voor dit project ook een samenwerking met Stadt Bocholt aangegaan. Zij zitten bij ons aan tafel om de Heelweg als coproductie aan te pakken. Om dit project goed op te kunnen pakken, is een bouwteam gevormd. In 2022 is het participatie- en ontwerpproces doorlopen om te komen tot een gedragen ontwerp. Het definitieve ontwerp wordt in het eerste kwartaal opgeleverd voor de verdere besluitvorming. Het bouwteam koerst op een start uitvoering na de zomervakantie van 2023. Belangrijk uitgangspunt is dat bij dit project wederom vanuit de Global Goals wordt gewerkt. De focus ligt hierbij voornamelijk op de principes circulair bouwen, klimaat adaptieve en natuur inclusieve inrichting en voor iedereen toegankelijk.
Vanuit de deelprojecten zijn er nog meerdere activiteiten welke doorlopen in 2023. Het gaat hierbij met name over de verplaatsing van de supermarkt, herontwikkeling Aldi, het bepalen van mogelijke herbestemmingen in het centrumgebied en woningbouw op locatie de Wegwijzer. De inzet van de dorpsmanager werkt als verbindende schakel tussen de verschillende deelprojecten en de directe omgeving.

 
Horecavisie
In 2020 is een eerste aanzet gemaakt voor het opstellen van een horecavisie. Deze zou eind 2020 klaar zijn. Mede door corona, waardoor we hebben gezien hoe snel dit effect op onze horeca kan hebben, is er nog geen horecavisie opgesteld. De inzichten die we hebben opgedaan door deze situatie zijn zeer nuttig voor een dergelijke visie. Het opstellen van een horecavisie wordt daarom opnieuw opgepakt waarbij vooraf wordt bekeken en afgestemd wat in deze visie moet worden opgenomen. Dit is in 2022 nader uitgewerkt en vastgesteld en in 2023 wordt de daadwerkelijke horecavisie opgesteld.

Toerisme
In het proces van uitvoering van zowel de regionale vrijetijdsagenda als de lokale nota vrijetijdseconomie staan in 2023 enkele nieuwe projecten op de planning:
•    Regionaal wordt het programma vitaliteit verblijfsrecreatie uitgerold. Dit programma is gericht op kwaliteitsverbetering en verdere professionalisering van het bestaande aanbod in de verblijfssector. Via trajecten waarbij experts worden ingezet wordt aan bedrijven advies en ondersteuning geboden in de vorm van bedrijfsreviews, coaching en begeleiding bij het opstellen van meerjarenplannen.
•    Lokaal wordt in 2023 onderzocht op welke wijze de kernen het onderscheidend aanbod willen profileren en verdiepen. Samen met de partijen wordt onderzocht of de huidige profilering aanscherping behoeft en hoe hier vanuit de beschikbare middelen het beste uitvoering aan gegeven kan worden. Specifiek wordt hierbij gekeken naar de online marketing en grensoverschrijdende gezamenlijke (evenement)promotie.

Verkeer en vervoer
De geraamde lasten en baten zijn naast de toegepaste indexatie in beide jaren nagenoeg gelijk.

Parkeren
Geen bijzonderheden.

Openbaar vervoer
In 2023 bestaan de kosten voornamelijk uit toegerekende loonkosten. In 2022 zijn de lasten en baten met betrekking tot de maatregelen rondom de niet actief beveiligde overweg Kleuverspad (zie raadsmededeling 16 mei 2018) opgenomen.

Economische ontwikkeling
In 2022 zijn hier de lasten van het fonds talentonwikkeling van € 50.000 opgenomen. Deze kosten worden gedekt uit de algemene reserve met de gelden van de Regiodeal. Het fonds voor talentontwikkeling is bedoeld voor mensen met een mbo-niveau 1 t/m 4 om geschoold te worden voor kansrijke beroepen op de arbeidsmarkt.

Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Elk jaar ten tijde van het jaarwerk wordt voor de bouwgronden met betrekking tot bedrijventerreinen in exploitatie een hercalculatie uitgevoerd en vastgesteld. Deze geactualiseerde cijfers zijn in deze begroting meegenomen. Voor 2023 worden geen exploitaties verwacht.

Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen
Geen bijzonderheden.

Economische promotie
In 2022 is het Leader project ‘Zuivelexperience Suzie’s Farm’ hier verantwoord. 

Sportaccommodaties
Door de groei van de leerlingenaantallen heeft CBS Groen van Prinstererschool twee extra ruimtes in de Aladnahal gebruikt. De huurinkomsten ter grootte van € 27.000 over twee schooljaren zijn in 2022 
gebudgetteerd. 
Door een wetswijziging in 2019 is het recht op aftrek van BTW voor gemeenten op het gebied van sport komen te vervallen. De Rijksoverheid heeft toegezegd de opbrengst van deze extra belastingmaatregel terug te laten vloeien naar de benadeelden. Voor het jaar 2023 is € 80.000 aan inkomsten geraamd. Gemeenten kunnen in elk geval tot 2023 jaarlijks aanvragen. Op basis van een tussentijdse evaluatie wordt gekeken of de regeling wordt verlengd. Vanaf 2024 is hiervoor nog niets opgenomen. 
De exploitatiebijdrage aan Optisport is voor 2023 aangepast conform de vastgelegde afspraken. Omdat de energiekosten deel uitmaken van de indexering en dit indexcijfer momenteel explosief stijgt, is voorlopig rekening gehouden met een stijging van € 140.000 voor ’t Walfort en Het Blauwe Meer samen. 

Openbaar groen en (openlucht) recreatie 
Het project landschapsregeling loopt van 2019 tot en met 2022 en wordt deels gesubsidieerd door de pro-vincie. Het resterende saldo wordt jaarlijks doorgeschoven. Dit verklaart bij de baten volledig en bij de las-ten gedeeltelijk de daling vanaf 2023. 
Verder is de daling van de lasten te verklaren door de budgetten vanuit het uitvoeringsprogramma in 2020 voor de pilot basiskwaliteit landschap (€ 20.000) en vergroening kernwinkelgebieden (€ 25.000) in 2022.

Riolering
De totale kosten voor riolering verlopen budgettair neutraal. Eventuele tekorten en overschotten worden verrekend met de voorziening riolering. In de kostenberekening nemen we hiervoor meer componenten mee dan uit dit taakveld blijkt (bijvoorbeeld BTW). Hierdoor laten de lasten fluctuaties in de jaren zien. In 2023 voegen we weer toe aan de voorziening (zie ook de paragraaf Lokale heffingen).

 
Afval
Het saldo van de baten en lasten blijft jaarlijks gelijk. Eventuele tekorten en overschotten worden verrekend met de voorziening afval. Net als bij riolering nemen we bij de kostenberekening meer componenten mee dan uit dit taakveld blijkt (zoals overhead kosten en BTW). In 2023 wordt € 197.000 uit de voorziening gehaald. Deze is daarmee leeg. Hierdoor is het tarief voor zowel vast recht als de ledigingen voor 2023 gelijk gebleven. Voor de tarieven afvalstoffenheffing zie de paragraaf Lokale Heffingen. De baten en lasten van afval zijn € 32.000 lager doordat de zwerfvuilactie via de ROVA vanaf 2023 in een andere vorm gegoten wordt.

Milieubeheer
De bijdrage van de ODA stijgt in 2023 met € 105.000. De grootste verandering komt voort uit de overheveling van de bodemtaken vanuit provincie naar gemeenten, die wij gaan beleggen bij de ODA. Van de bodemtaken is (nu) nog niet duidelijk is of het budget (circa € 40.000) mee wordt overgeheveld. Daarnaast wordt extra inzet verwacht bij de specialistische inzet, basistaken asbest en de boa-taken, waarbij Aalten van dat laatste naar verwachting niet in die mate gebruik gaat maken. Belangrijke kanttekening is dat er uiteindelijk afgerekend wordt op daadwerkelijke afname. De toename van de specialistische inzet is in 2022 conform de 1e begrotingswijzing ook met € 25.000 bijgesteld.
In 2022 is zowel onder de baten als de lasten een budget van € 50.000 opgenomen in verband met bodem in relatie tot de omgevingswet.
Daarnaast zijn in 2022 een drietal budgetten overgeheveld vanuit 2021, het algemene budget duurzaamheid, het project subsidieregeling woning verduurzamen en het project transitievisie warmte. Per saldo zorgt dit in 2022 voor hogere lasten van € 236.000.

Begraafplaatsen en crematoria
Geen bijzonderheden.

Ruimte en leefomgeving
De komende jaren zijn er op gebied van een goede ruimtelijke ontwikkeling in brede zin binnen de gemeente de nodige projecten te realiseren. Daarvoor moet soms worden geïnvesteerd. Op voorhand kan niet worden aangegeven om welke projecten het gaat en wat de uiteindelijke kosten daarvan zijn. Om slagvaardig te werk te kunnen gaan, wordt met ingang van 2023 structureel een budget in de begroting gereserveerd ter dekking van allerlei kosten (na aftrek van mogelijke opbrengsten) van per saldo € 250.000 per jaar.  
Voor de uitvoering visie centrumplan Dinxperlo is het niet benutte budget van per saldo € 342.000 in 2021 overgeheveld naar 2022. Vanaf 2023 is structureel € 70.000 opgenomen voor kapitaallasten of eenmalige kosten. Ook zijn in 2022 de kosten (€ 309.000) voor de invoering van de Omgevingswet verantwoord. 

Grondexploitatie (niet-bedrijven terrein) 
Elk jaar ten tijde van het jaarwerk wordt voor de bouwgronden in exploitatie een hercalculatie uitgevoerd en vastgesteld. Deze geactualiseerde cijfers zijn in deze begroting meegenomen. Fluctuaties in de jaren worden veroorzaakt door de verwachte realisatie van de verkopen en de te maken kosten (inclusief overhead) in de jaren. Vanaf 2023 is het plan Kern de Heurne herziening 2021 in de begroting opgenomen (zie ook de paragraaf grondbeleid).

Wonen en bouwen
De bouwleges zijn grotendeels uit de begroting gehaald met de inwerkingtreding van de Omgevingswet, waardoor er wijzigingen in het heffen van leges optreedt. Ook wordt in 2022 hier het project Heerlijk thuis in huis verantwoord. Het penvoerderschap van de vastgoedmonitor uit de Regiodeal verloopt budgettair neutraal maar geeft wel zowel aan de lasten als aan de batenkant een verschil.