De paragraaf weerstandsvermogen geeft inzicht in:
Voor een beoordeling van het weerstandsvermogen worden in deze paragraaf de bedoelde risico’s geconfronteerd met de aanwezige weerstandscapaciteit.
Met weerstandscapaciteit worden al die elementen bedoeld waarmee tegenvallers kunnen worden opgevangen, zonder dat het beleid moet worden aangepast. Door de financiële risico's te beheersen en het weerstandsvermogen hierop af te stemmen, moet worden voorkomen dat elke nieuwe financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen.
De weerstandscapaciteit wordt onderverdeeld in structurele en incidentele weerstandscapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit structurele middelen in de begroting waarmee optredende risico’s kunnen worden opgevangen. De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit vrij besteedbare middelen die eenmalig kunnen worden aangewend.
| Bedragen x € 1.000 | ||
|---|---|---|
| Bepaling van de weerstandscapaciteit | ||
| Incidentele weerstandscapaciteit | ||
| Rekeningresultaat | Het positieve resultaat | 6 |
| Vrij aanwendbare algemene reserve | De algemene reserve is de reserve waaraan de raad geen specifieke bestemming heeft gegeven en die een financiële bufferfunctie heeft. Op dit moment is hiervan nog niets bestemd. | 10.560 |
| Bestemmingsreserves | Deze reserves zijn beklemd. | 0 |
| Stille reserve effecten | De stille reserve in deze financiële vaste activa wordt niet meegenomen in de berekening, omdat de verhandelbaarheid van deze aandelen (Alliander, | 0 |
| Vitens, BNG en ROVA) zeer beperkt is. | ||
| Stille reserve activa | Deze stille reserve bestaat uit de bezittingen waarvan de waarde bij verkoop hoger is dan de boekwaarde. Op basis van ervaring zetten we een derde deel in. | 948 |
| Totaal incidentele weerstandscapaciteit | 11.514 | |
| Structurele weerstandscapaciteit | ||
| Onbenutte belastingcapaciteit | Hieronder wordt voor de OZB de ruimte opgenomen die er is tussen onze eigen tarieven en de normtarieven voor de zogenaamde artikel 12 gemeenten. De overige belastingen/heffingen zijn kostendekkend of van geringe betekenis. | 1.136 |
| Rentebaten algemene reserve vrij besteedbaar | Aangezien geen rente meer toegevoegd wordt aan de reserves is inzet niet mogelijk. | 0 |
| Onvoorzien (structureel) | 350 | |
| Totaal structurele weerstandscapaciteit | 1.486 | |
| Totaal beschikbare weerstandscapaciteit | 13.000 | |
Het hebben van risico’s is inherent aan het uitoefenen van een organisatie zoals een gemeente. Het is echter van belang deze risico’s te kennen en hier adequate maatregelen voor te treffen (verzekeren) dan wel risico’s te wegen bij het aangaan ervan of hier tijdig op in te spelen.
Een overzicht van de risico’s wordt steeds geactualiseerd. De 25 belangrijkste risico’s worden beschreven en gekwantificeerd. De tien grootste worden afzonderlijk genoemd.
Bij een zekerheidsniveau van 99% is de aan te houden reserve voor de gemeente Aalten volgens de
nieuwe berekening ruim € 6 miljoen. Dit houdt in dat, als de gemeente Aalten dit bedrag als reserve op haar balans aanhoudt, zij in 99 van de 100 jaar voldoende reserves heeft om de schades op te vangen, maar in één jaar is er niet genoeg. In de begroting zijn de meest actuele risico’s opgenomen.
| Risico | Mogelijk gevolg | % |
|---|---|---|
| Budgettaire tekorten bij partijen waar door de gemeente uitbestede gemeentelijke taken zijn neergelegd. Ook kunnen deelnemende gemeenten individueel besluiten nemen die voor andere gemeenten nadelige gevolgen hebben (bijvoorbeeld uittreding). | Politieke druk om financiële steun te bieden | 6,40% |
| Budget Jeugdzorg. | Overschrijding budget | 6,40% |
| Budget Wmo. | Overschrijding budget | 6,40% |
| Beleid aanpassen | ||
| Datalekken: ongewild verspreiden en vernietigen van persoonsgegevens | Imago, boete autoriteit persoonsgegevens | 5,10% |
| Virusaanvallen op ICT-gebied/ Hacks/ thuiswerken | Dataverlies | 4,80% |
| Integraal huisvestingsplan voor het onderwijs. Veel scholen in Aalten zijn verouderd en er worden strengere eisen ten aanzien van het klimaat gesteld. | Financieel | 4,80% |
| Droogte, veel dode bomen door droogte. Eikenprocessierups eikenbomen | Kappen bomen en herplant ander (duurder) soort. Bestrijding EPR. Financieel | 3,80% |
| Oorlog (Oekraïne) | Stijgende prijzen zoals energie en bouwkosten, omvallen bedrijven, extra financiële ondersteuning burgers | 3,80% |
| Wmo/Jeugd herindicaties in verband met nieuwe inkoop | Klachten/bezwaren bij inwoners die naar een andere aanbieder moeten; | 3,80% |
| Hoge werkload doordat alle indicaties moeten worden omgeklapt; | ||
| Mogelijk worden termijnen niet gehaald; | ||
| Hoger budget vanwege overgangsperiode (tijdelijk dubbele plek financiering). | ||
| Krapte op de arbeidsmarkt, het niet kunnen vervullen van vacatures | Werk wordt niet tijdig uitgevoerd, stijging van de loonkosten, continuïteit van de dienstverlening aan de inwoners en de gemeenteraad en tijdige oplevering van producten komen in gedrang, verlenen van vergunningen van rechtswege | 3,80% |
| Totaal van de tien grootste risico’s (49% van het totale risicoprofiel) | 2.950 | |
| Totaal overige risico’s (51% van het totale risicoprofiel) | 3.100 | |
| Totaal alle 25 risico’s | 6.050 | |
Het terugbrengen van de reserves naar dit niveau is niet wenselijk, aangezien er niet voorzienbare toekomstige ontwikkelingen zijn die mogelijk leiden tot additionele risico’s in de toekomst. Een aanvullende buffer is daarom gewenst. Deze noodzakelijke buffer is op basis van ervaring opgenomen voor een percentage van het begrotingstotaal. Dit komt neer op een buffer van € 7,3 miljoen.
Het vermogen van een gemeente om tegenvallers op te vangen zonder dat de continuïteit van deze gemeente in gevaar komt. Dit wordt uitgedrukt als de verhouding tussen de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit. Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van onze gemeente voor het begrotingsjaar, maar ook voor de meerjarenraming.
| Ratio weerstandsvermogen 2022 = | Beschikbare weerstandscapaciteit | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Benodigde weerstandscapaciteit | ||||||
| Weerstandscapaciteit, incidenteel | 11.514 | |||||
| Weerstandscapaciteit, structureel | 1.486 | |||||
| Totaal beschikbare weerstandscapaciteit | 13.000 | |||||
| Gekwantificeerde risico’s | 6.050 | |||||
| Buffer Aalten norm | 7.300 | |||||
| Totale benodigde weerstandscapaciteit | 13.350 | |||||
| Saldo/overschot | -350 | |||||
| Ratio onder andere gehanteerd door provincie | 0,97 | |||||
| >2 | Uitstekend | 1,0 - 1,4 | Voldoende | 0,6 - 0,8 | Onvoldoende | Matig |
| 1,4 - 2,0 | Ruim voldoende | 0,8 - 1,0 | Matig | < 0,6 | Ruim Onvoldoende | |
De uitkomst van de ratio (0,97) is matig en is ten opzichte van de jaarrekening (1,25) flink gedaald. Het verwachte negatieve rekeningresultaat over 2022 (€ -1.573.000, stand Voorjaarsnota 2022) en de daarnaast reeds vastgestelde uitgaven/onttrekkingen uit de algemene reserve (instellen reserve inkoop zorg, bijdrage nieuwe Leaderperiode, gemeenschapshuizen) leiden tot een lagere beschikbare weerstandscapaciteit, terwijl de benodigde weerstandscapaciteit vrijwel gelijk is gebleven. Hierbij moet opgemerkt worden dat deze ratio altijd een momentopname betreft. Inmiddels is bekend dat het verwachte rekeningresultaat voor 2022 naar aanleiding van de Meicirculaire 2022 in de Najaarsnota 2022 positief wordt bijgesteld.
Onderstaande kengetallen helpen bij het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van een gemeente. Deze kengetallen geven aan hoe we er als gemeente voor staan. De categorieën zijn gebaseerd op de norm van de provincie (groen is voldoende, oranje matig en rood onvoldoende).
| Verplichte kengetallen | Werkelijk 2021 | Raming na wijziging 2022 | Begroot 2023 | Begroot 2024 | Begroot 2025 | Begroot 2026 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1a. Netto schuldquote (NS) | 39,40% | 40,30% | 48,30% | 45,90% | 43,30% | 46,50% |
| 1b. NS gecorrigeerd voor alle leningen | 26,10% | 34,90% | 42,60% | 40,30% | 37,90% | 40,90% |
| 2. Solvabiliteitsratio | 33,30% | 27,90% | 26,70% | 27,10% | 28,30% | 25,50% |
| 3. Structurele exploitatieruimte | 6,50% | -1,20% | 0,70% | 1,50% | 3,90% | -3,50% |
| 4. Grondexploitatie | 0,40% | 0,80% | 0,50% | 0,30% | 0,30% | 0,30% |
| 5. Belastingcapaciteit | 70,60% | 73,80% | 72,40% | 72,40% | 72,40% | 72,40% |
| Norm provincie Gelderland | Categorie A | Categorie B | Categorie C | |
|---|---|---|---|---|
| 1a. | Netto schuldquote (NS) | tot 90% | tussen 90% tot 135% | hoger dan 135% |
| 1b. | NS gecorrigeerd voor alle leningen | tot 90% | tussen 90% tot 135% | hoger dan 135% |
| 2. | Solvabiliteitsratio | hoger dan 50% | tussen 20% tot 50% | kleiner dan 20% |
| 3. | Structurele exploitatieruimte | begroting en meer-jaren hoger dan 0% | begroting of meerjaren hoger dan 0% | begroting en meer-jaren kleiner dan 0% |
| 4. | Grondexploitatie | tot 20% | tussen 20% tot 35% | hoger dan 35% |
| 5. | Belastingcapaciteit | tot 95% | tussen 95% tot 105% | hoger dan 105% |
De solvabiliteitsratio geeft de verhouding weer van het eigen vermogen ten opzichte van het totaal vermogen. Oftewel in hoeverre gemeentelijke bezittingen met eigen middelen betaald zijn. Het kengetal structurele exploitatieruimte geeft weer of de begroting in meerjarig opzicht structureel sluitend is.
In de jaren 2023-2025 neemt ons eigen vermogen toe door het versterken van de algemene reserve. Over die drie jaar levert dit opgeteld 2,7 miljoen euro op. In 2026 boekt het kabinet forse kortingen in op het gemeentefonds. Met dat in het vooruitzicht hebben we, als er niets verandert, in 2026 het toegevoegde bedrag nodig om het tekort van bijna 2,7 miljoen euro te dekken.