De paragraaf weerstandsvermogen geeft inzicht in:
Voor een beoordeling van het weerstandsvermogen worden in deze paragraaf de bedoelde risico’s geconfronteerd met de aanwezige weerstandscapaciteit.
Met weerstandscapaciteit worden al die elementen bedoeld waarmee tegenvallers kunnen worden opgevangen, zonder dat het beleid moet worden aangepast. Door de financiële risico's te beheersen en het weerstandsvermogen hierop af te stemmen, moet worden voorkomen dat elke nieuwe financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigen.
De weerstandscapaciteit wordt onderverdeeld in structurele en incidentele weerstandcapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit bestaat uit structurele middelen in de begroting waarmee optredende risico’s kunnen worden opgevangen. De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit vrij besteedbare middelen die eenmalig kunnen worden aangewend.
| bedragen x € 1.000 | ||
|---|---|---|
| Bepaling van de weerstandscapaciteit | ||
| Incidentele weerstandscapaciteit | ||
| Rekeningresultaat | Het positieve resultaat. | 1 |
| Vrij aanwendbare algemene reserve | De algemene reserve is de reserve waaraan de raad geen specifieke bestemming heeft gegeven en die een financiële bufferfunctie heeft. Op dit moment is hiervan nog niets bestemd. | 10.433 |
| Bestemmingsreserves | Deze reserves zijn beklemd. | 0 |
| Stille reserves effecten | De stille reserve in deze financiële vaste activa wordt niet meegenomen in de berekening, omdat de verhandelbaarheid van deze aandelen (Alliander, Vitens, BNG en ROVA) zeer beperkt is. | 0 |
| Stille reserves activa | Deze stille reserve bestaat uit de bezittingen waarvan de waarde bij verkoop hoger is dan de boekwaarde. Op basis van ervaring zetten we een derde deel in. | 987 |
| Totaal incidentele weerstandscapaciteit | 11.421 | |
| Structurele weerstandscapaciteit | ||
| Onbenutte belastingcapaciteit | Hieronder wordt voor de OZB de ruimte opgenomen die er is tussen onze eigen tarieven en de normtarieven voor de zogenaamde artikel 12 gemeenten. De overige belastingen/heffingen zijn kostendekkend of van geringe betekenis. | 1.537 |
| Rentebaten algemene reserve vrij besteedbaar | Aangezien er geen rente meer toegevoegd wordt aan de reserves is inzet niet mogelijk. | 0 |
| Onvoorzien (structureel) | 200 | |
| Totaal structurele weerstandscapaciteit | 1.737 | |
| Totaal beschikbare weerstandscapaciteit | 13.158 | |
Het hebben van risico’s is inherent aan het uitoefenen van een organisatie zoals een gemeente. Het is echter van belang deze risico’s te kennen en hier adequate maatregelen voor te treffen (verzekeren) dan wel risico’s te wegen bij het aangaan ervan of hier tijdig op in te spelen.
Een overzicht van de risico’s wordt steeds geactualiseerd. De 25 belangrijkste risico’s worden beschreven en gekwantificeerd. De tien grootste worden afzonderlijk genoemd.
Bij een zekerheidsniveau van 99% is de aan te houden reserve voor de gemeente Aalten volgens de nieuwe berekening € 6,3 miljoen. Dit houdt in dat, als de gemeente Aalten dit bedrag als reserve op haar balans aanhoudt, zij in 99 van de 100 jaar voldoende reserves heeft om de schades op te vangen, maar in één jaar is er niet genoeg. In de begroting zijn de meest actuele risico’s opgenomen.
| Risico | Mogelijk gevolg | % |
|---|---|---|
| Budgettaire tekorten bij partijen waar door de gemeente uitbestede gemeentelijke taken zijn neergelegd. Ook kunnen deelnemende gemeenten individueel besluiten nemen die voor andere gemeenten nadelige gevolgen hebben (bijvoorbeeld uittreding). | Politieke druk om financiële steun te bieden | 6,10% |
| Budget Jeugdzorg | Overschrijding budget | 6,10% |
| Beleid aanpassen | ||
| Budget Wmo | Overschrijding budget | 6,10% |
| Beleid aanpassen | ||
| Stikstof: Ontwikkelingen Westrand. Plannen Aalbers door RvS van tafel geschoven | Nadelige gevolgen voor politiek bestuur. Schadeclaim van het betreffende bedrijf. | 6,10% |
| Uitvoering van raadsbesluit inzake regionale (en lokale) woonagenda en kernenfoto's | Demografische ontwikkelingen zorgt voor andere vastgoedvraag. Hierdoor daalt de waarde. | 5,50% |
| Algemene uitkering, bezuiniging Rijk | Financieel (bezuinigingen of belasting omhoog) | 4,90% |
| COVID-19: besmettingsgevaar, uitbraak, nieuwe varianten | Faillissementen, steunvraag, handhaving, ziekte. Onvoldoende steun van het Rijk | 4,90% |
| Integraal huisvestingsplan voor het onderwijs. Veel scholen in Aalten zijn verouderd en door corona worden strengere eisen ten aanzien van klimaat gesteld. | Financieel | 4,60% |
| Virusaanvallen op ICT-gebied/ Hacks/ thuiswerken | Dataverlies | 4,60% |
| Uitval /verlies van productie (algemeen) | ||
| Hoge werkdruk | Taken worden niet voldoende of niet tijdig uitgevoerd. | 3,70% |
| Mogelijke uitval van medewerkers. | ||
| Mogelijke kosten voor extra inhuur van medewerkers. | ||
| Totaal van de tien grootste risico’s (52,6% van het totale risicoprofiel) | 3.300 | |
| Totaal overige risico’s (47,4% van het totale risicoprofiel) | 3.000 | |
| Totaal alle risico’s | 6.300 | |
Het terugbrengen van de reserves naar dit niveau is niet wenselijk, aangezien er niet voorzienbare toekomstige ontwikkelingen zijn die mogelijk leiden tot additionele risico’s in de toekomst. Een aanvullende buffer is daarom gewenst. Deze noodzakelijke buffer is op basis van ervaring opgenomen voor een bedrag van het begrotingstotaal. Dit komt neer op een buffer van € 6,5 miljoen.
Het vermogen van een gemeente om tegenvallers op te vangen zonder dat de continuïteit van deze gemeente in gevaar komt. Dit wordt uitgedrukt als de verhouding tussen de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit. Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van onze gemeente voor het begrotingsjaar, maar ook voor de meerjarenraming.
| Ratio weerstandsvermogen 2022 = | Beschikbare weerstandscapaciteit | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Benodigde weerstandscapaciteit | |||||||
| Weerstandscapaciteit, incidenteel | 11.421 | ||||||
| Weerstandscapaciteit, structureel | 1.737 | ||||||
| Totaal beschikbare weerstandscapaciteit | 13.158 | ||||||
| Gekwantificeerde risico’s | 6.300 | ||||||
| Buffer Aalten norm | 6.500 | ||||||
| Totale benodigde weerstandscapaciteit | 12.800 | ||||||
| Saldo/overschot | 358 | ||||||
| Ratio onder andere gehanteerd door provincie | 1,03 | ||||||
| >2 | Uitstekend | 1,0 - 1,4 | Voldoende | 0,6 - 0,8 | Onvoldoende | Voldoende | |
| 1,4 - 2,0 | Ruim voldoende | 0,8 - 1,0 | Matig | < 0,6 | Ruim Onvoldoende | ||
De uitkomst van de ratio (1,03) is nog net voldoende, maar is ten opzichte van de jaarrekening (1,11) licht gedaald. Het verwachte negatieve rekeningresultaat over 2021 (€ 821.000) leidt tot een lagere beschikbare weerstandscapaciteit. Hierbij moet opgemerkt worden dat deze ratio altijd een momentopname betreft.
Onderstaande kengetallen helpen bij het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van een gemeente. Deze kengetallen geven aan hoe we er als gemeente voor staan. De categorieën zijn gebaseerd op de norm van de provincie (groen is voldoende, oranje matig en rood onvoldoende).
| Verplichte kengetallen | Werkelijk 2020 | Raming na wijziging 2021 | Begroot 2022 | Begroot 2023 | Begroot 2024 | Begroot 2025 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1a. Netto schuldquote (NS) | 41,0% | 42,5% | 45,4% | 47,0% | 47,7% | 51,5% |
| 1b. NS gecorrigeerd voor alle leningen | 26,8% | 39,2% | 41,8% | 43,4% | 44,2% | 48,1% |
| 2. Solvabiliteitsratio | 31,1% | 28,1% | 28,3% | 26,1% | 23,2% | 19,4% |
| 3. Structurele exploitatieruimte | 0,1% | 3,6% | 1,0% | -2,5% | -3,6% | -4,7% |
| 4. Grondexploitatie | 2,0% | 0,6% | 0,6% | 0,6% | 0,6% | 0,6% |
| 5. Belastingcapaciteit | 75,4% | 73,8% | 75,4% | 75,4% | 75,4% | 75,4% |
| Norm provincie Gelderland | Categorie A | Categorie B | Categorie C | |
|---|---|---|---|---|
| 1a. | Netto schuldquote (NS) | tot 90% | tussen 90% tot 135% | hoger dan 135% |
| 1b. | NS gecorrigeerd voor alle leningen | tot 90% | tussen 90% tot 135% | hoger dan 135% |
| 2. | Solvabiliteitsratio | hoger dan 50% | tussen 20% tot 50% | kleiner dan 20% |
| 3. | Structurele exploitatieruimte | begroting en meer-jaren hoger dan 0% | begroting of meerjaren hoger dan 0% | begroting en meer-jaren kleiner dan 0% |
| 4. | Grondexploitatie | tot 20% | tussen 20% tot 35% | hoger dan 35% |
| 5. | Belastingcapaciteit | tot 95% | tussen 95% tot 105% | hoger dan 105% |
De solvabiliteitsratio geeft de verhouding weer van het eigen vermogen ten opzichte van het totaal vermogen. Oftewel in hoeverre gemeentelijke bezittingen met eigen middelen betaald zijn. Het kengetal structurele exploitatieruimte geeft weer of de begroting in meerjarig opzicht structureel sluitend is.
De komende jaren neemt ons eigen vermogen af, als gevolg van de voorlopige meerjarige tekorten (zie ook de geprognosticeerde balans). Dit heeft een negatief effect op zowel de solvabiliteitsratio als de structurele exploitatieruimte.
Echter zoals in de inleiding aangegeven, gloort er een fikse compensatie met het nieuwe verdeelstelsel en de compensatie jeugdzorg in het vooruitzicht. Omdat de begroting altijd op de meicirculaire is gebaseerd, blijven beide ‘groot geld’ issues nog buiten de cijfers van deze voorliggende begroting.