Programma 1 Ruimte
1. Toeristenbelasting hele jaar gaan heffen € 5.000
De heffingsperiode voor de toeristenbelasting loopt nu van 1 april tot 1 oktober en is nog gebaseerd op het traditionele zomervakantie seizoen. Met de komst van de vele B&B’s en een hotel in Bredevoort verblijven meer toeristen in het ‘winterseizoen’ in de gemeente. Het is daarom rendabel om het hele jaar toeristenbelasting te heffen. De uitbreiding van het seizoen levert naar verwachting € 5.000 meer toeristenbelasting op.
2. Bouwleges uitstel invoering Omgevingswet € 210.000
Ook in 2021 is de invoering van de Omgevingswet weer opgeschoven. Naar verwachting wordt dit nu 1 juli 2022. Dat houdt in dat er tot de ingangsdatum, voor een half jaar dus, nog opbrengsten vanwege bouwleges geraamd moeten worden. Deze zijn geschat op € 210.000.
3. Budget extra verkeersmaatregelen aframen € 40.000
Om de begroting 2022 reëel sluitend te krijgen is er door de hele begroting gezocht waar sprake is van onderuitputting. Ook in 2020 was deze post al eenmalig met € 40.000 afgeraamd. Daarom wordt voorgesteld deze post nu structureel met € 40.000 af te ramen. Het resterend budget verkeersmaatregelen wordt dan
€ 52.000. De werkwijze is dat meerdere maatregelen gecombineerd worden en ondergebracht worden in bestaande posten of projecten. Hierdoor kunnen de maatregelen alsnog worden uitgevoerd zonder dat er extra budget nodig is. Daarnaast is de aard van het merendeel van de klachten ook niet zodanig dat er grote aanpassingen nodig zijn. Het betreffen momenteel vaker kleinere aanpassingen en verwacht wordt dat de genoemde € 52.000 voldoende is om uitvoering te geven aan de opgaven.
4. Buurtrenovatie € 25.000
Buurtrenovatie is voornamelijk bedoeld voor initiatieven uit de buurt. De afgelopen jaren zijn niet of nauwelijks initiatieven ingediend waar een dergelijk budget voor nodig was. De aanpassingen worden voornamelijk gefinancierd vanuit het wegenbudget voor onderhoud. Daarom is dit budget vanaf 2022 niet meer opgenomen.
5. SPUK uitkering € 80.000
Door een wetswijziging in 2019 is het recht op aftrek van BTW voor gemeenten op het gebied van sport komen te vervallen. Omdat de wetswijziging direct voortvloeit uit Europese regelgeving en dus geen bezuinigingsmaatregel is, heeft de Rijksoverheid toegezegd de opbrengst van deze extra belastingmaatregel terug te laten vloeien naar de benadeelden. In 2019 en 2020 werd respectievelijk € 87.000 en € 85.000 ontvangen. Voor het jaar 2022 is € 80.000 aan inkomsten geraamd.
Programma 2 Sociaal Domein
6. Gemeenteraadsverkiezingen 2022 € 25.000
Samenhangend met de gemeenteraadsverkiezingen 2022 komen er naast de reguliere kosten voor verkiezingen ook incidentele kosten op de gemeente af. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de kosten die gemaakt moeten worden voor het screenen van nieuwe collegeleden (integriteit).
7. Stemwijzer verkiezingen gemeenteraad 2022 € 10.000
Tijdens de vorige gemeenteraadsverkiezingen van 2018 heeft Aalten, als opkomst bevorderende hulpmiddel, gebruik gemaakt van de stemhulp Stemwijzer. Het presidium heeft besloten om hier voor de gemeenteraadsverkiezingen 2022 wederom gebruik van te maken. In het bedrag van € 10.000 zijn alle kosten voor projectleiding, redactie, landelijke publiciteit, programmering, vormgeving en hosting verdisconteerd.
8. Drugsproblematiek structurele lasten € 8.000
Er wordt structureel € 8.000 opgenomen ter bestrijding van drugsproblematiek. Deze middelen worden ingezet op programma’s gericht op denormaliseren van middelengebruik en programma’s gericht op informatievoorziening/bewustwording. Voorbeelden hiervan zijn het lespakket Helder op school en extra voorlichting en spreekuren vanuit HALT binnen het voortgezet onderwijs.
9. Werkbudget sociaal domein € 27.000
In de praktijk blijkt er elk jaar behoefte te zijn aan een algemeen inzetbaar budget voor het brede sociale domein om in tijd van een crisis of calamiteit direct in te kunnen zetten. Soms moet er worden ingehuurd of is er een specifiek project. Per inwoner is dit budget op 1 euro gesteld, zo ontstaat een budget van € 27.000.
10. Uitbreiding griffie € 40.000
Binnen de kring van fractievoorzitters is de werkdruk bij de griffie ter sprake gekomen. Het takenpakket van de gemeente en dus ook van de raad is de laatste fors uitgebreid. In deze periode is ook de raad zelf duidelijker actiever geworden, bijvoorbeeld door meer aandacht voor de eigen werkwijze. Tal van commissies en klankbord/werkgroepen zijn in het leven geroepen. Er is meer behoefte en aandacht voor scholing en training en het presidium is ook vaker bijeen gekomen. De raad wil meer aandacht en inzet op het gebied van raadscommunicatie en participatie. Ook de verbrede en verdiepte regionale samenwerking via de 8RHK Ambassadeurs met ook de nieuwe Achterhoek Raad zorgt voor extra werkdruk. De griffier moet daardoor extra aandacht en dus tijd geven aan meer inhoudelijke en strategische ondersteuning van de raad. De raadscommunicatie moet verder uitgebouwd worden ter verbetering van de zichtbaarheid van de raad. En er moet meer aandacht komen voor contact met de ambtelijke organisatie.
Met ingang van 2022 wordt de griffie uitgebreid met een halve formatieplaats (€ 40.000). De nieuwe raad wordt gevraagd om na de verkiezingen een visie op te stellen over haar eigen positie en functioneren en op een daarbij passende griffie.
11. Gevolgen begroting 2022-2025 Laborijn € -32.000/€ 207.000/€ 390.000/€ 546.000
Vanaf 2022 stijgen de uitvoeringskosten van Laborijn. Vanaf 2023 vallen de uitvoeringslasten niet meer binnen het budget dat de gemeente Aalten hiervoor geraamd heeft in de gemeentelijke meerjarenbegroting. De stijging van 2022 tot 2025 is het gevolg van loon- en prijsstijgingen en niet beïnvloedbare ontwikkelingen. Laborijn geeft aan dat dit enerzijds betrekking heeft op de afname van de positieve bijdrage die de Wsw levert aan de dekking van uitvoeringskosten en anderzijds doordat de beschikbare re-integratiemiddelen voor de participatiewet onder druk staat. De gemeenteraad heeft in haar zienswijze op de meerjarenbegroting 2023-2025 van Laborijn aangegeven een nadere analyse van de stijging van deze uitvoeringskosten te willen zien. Op basis van de uitkomsten hiervan dient Laborijn een plan van aanpak op te stellen met als insteek dat de uitvoeringskosten moeten worden beperkt. We hebben de budgetten nu op basis van het ‘worst case’ scenario opgenomen, maar accepteren deze stijging op voorhand niet.
12. Doorwerking extra lasten GGU € 16.000
Om in de uitvoeringspraktijk zoveel mogelijk gezamenlijk als gemeenten met elkaar op te trekken en dit financieel mogelijk te maken is het Fonds Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering (GGU) enkele jaren geleden ingesteld. Het College van Dienstverleningszaken heeft in samenspraak met verschillende VNG-commissies drie nieuwe proposities geformuleerd die door uitbreiding van de scope van de GGU kunnen worden gerealiseerd. Het gaat om Kwaliteit en rechtmatigheid zorg en jeugd (1), Publieke Gezondheid (2) en Fysieke Leefomgeving (3). De bijdrage voor de gemeente Aalten neemt op basis van inwonersaantal door deze uitbreiding met € 16.000 toe.
13. Accountantskosten € 10.000
Het vorige contract met de accountant liep tot en met het boekjaar 2020. De Europese aanbesteding heeft geleid tot een nieuw contract dat € 10.000 hoger uitvalt dan we tot nu toe in de begroting hadden staan. Dit nadeel nemen we mee in de Najaarsnota 2021 en in de voorliggende Meerjarenraming 2022-2025.
Programma 3 Bedrijfsvoering
14. Lager dividend ROVA € 43.000
In de begroting was een verwachte dividendopbrengst voor ROVA opgenomen van € 149.000. Werkelijk werd er over 2020 in boekjaar 2021 € 106.000 ontvangen. Verwacht wordt dat de uitkering de komende jaren ook in die orde van grootte ligt en daarom is de opbrengst met € 43.000 neerwaarts bijgesteld.
15. Indexeringen:
• 1: Conform de door de raad vastgestelde kaders voor de begroting 2022 is voor de loongerelateerde budgetten uitgegaan van de in de meicirculaire 2021 opgenomen ‘loonvoet sector overheid’. Deze komt uit op 1,5 % en vertaalt zich naar een verhoging van de loonsom met € 225.000.
• 2: Verhoging loonbudget in verband met organisatorische knelpunten per saldo € 190.000
In opdracht van het MT heeft Berenschot een formatiescan uitgevoerd binnen de organisatie. Uit deze formatiescan blijkt dat de formatie van de gemeente Aalten 11% (13,5 fte) lager is dan het gemiddelde van de landelijke benchmark. De uitkomsten van de formatiescan sluiten aan bij de binnen diverse taakvelden ervaren hoge werkdruk. We hebben vervolgens onderzocht welke formatieve maatregelen noodzakelijk zijn om de grootste knelpunten op te lossen, waarbij rekening is gehouden met de groeiende ambities van college en raad. Dit betreft een vijftal vacatures (4,8 fte) met een gezamenlijke loonsom van ruim € 330.000. Door een te verwachten meevaller binnen de stelpost in de loonbegroting voor de cao verhoging in 2021 en enkele andere mutaties kan een deel van de loonkosten van deze vacatures naar verwachting opgevangen worden binnen de meerjaren loonbegroting/schommelfonds. Voor een bedrag van structureel € 190.000 is een aanvulling van de loonbegroting noodzakelijk vanaf 1 juli 2021 (voor 2021 dus € 95.000: dit wordt opgenomen in de Najaarsnota 2021).
• 3: Totale indexatie prijzen en inkomsten
Met betrekking tot de prijsindex zijn zoals gewoonlijk ook de indexcijfers uit de kaderstelling aangehouden. Sommige prijsstijgingen zoals die van afval en riolering worden doorberekend in de tarieven en betekenen geen budgettaire last voor de gemeentebegroting. De leges en overige inkomsten zijn verhoogd met 2,5%.
Hierna volgt een staatje dat inzicht geeft in de gebieden en hoogten van de diverse indexaties.
16. Algemene uitkering € 1.138.000/€ 811.000/€ 549.000/€ 406.000
Zoals gebruikelijk en in overeenstemming met de door de raad gestelde kaders vormt de meicirculaire 2021 de basis voor de berekening van de algemene uitkering voor 2022 en de jaren daarna.
Voor 2022 resulteert dit in een verruiming van de inkomsten met ruim 1,1 miljoen euro, voor 2023 van ruim 8 ton en voor 2024 van circa 5,5 ton.
Normaal gesproken worden gemeenten gecompenseerd bij taakmutaties (vastgelegd in de Financiële
VerhoudingsWet). Met name bij de 3D-operatie in 2015 gaf dat problemen bij gemeenten omdat ook een efficiencywinst van ± 20% werd ingeboekt door het Rijk. Op het dossier Jeugdzorg liep dit uit de hand waarna AEF in opdracht van het Rijk en de VNG heeft onderzocht en vastgesteld dat gemeenten in 2019 ± 1,7 miljard meer hadden uitgegeven dan werd gecompenseerd door het Rijk. De uitkomst van een arbitragezaak hierover is op 2 juni jongstleden door het kabinet en de VNG besproken waarbij is afgesproken dat in de Miljoenennota 2022 per saldo ruim € 1,3 miljard wordt verwerkt en via de septembercirculaire 2021 aan gemeenten beschikbaar wordt gesteld. Voor de gemeente Aalten gaat dit voor 2022 ± € 1,9 miljoen aan extra middelen betekenen. Voor de jaren na 2022 lijkt het er momenteel op dat de aanvullende afspraken tussen VNG en Rijk ertoe leiden dat het bedrag voor Aalten van 1,9 miljoen in 2022 af gaat nemen naar ongeveer 1,4 miljoen euro in 2025. Dit bedrag komt bovenop de in deze begroting vanaf 2023 reeds opgenomen bestaande stelpost van € 350.000. Over de uitkering vanaf 2023 ligt besluitvorming bij het nieuwe kabinet.
- In deze voorliggende begroting is voor geen enkele jaarschijf rekening gehouden met deze extra inkomsten.
Ook is nog geen rekening gehouden met de gevolgen van de herijking van het gemeentefonds. Waar eerst verwacht werd dat Aalten een nadeel gemeente zou worden, lijkt het er nu op dat Aalten er positief uitspringt. Het zou gaan om circa 50 euro per inwoner ofwel circa 1,4 miljoen euro. Maar er is nog geen enkele besluitvorming. Wel is duidelijk dat voor- en nadeelgemeenten in stappen van maximaal 15 euro per inwoner per jaar (een gedempt ingroeitraject) de financiële gevolgen ondervinden. Ook hier is het aan het nieuwe kabinet om hierover te besluiten. Pas dan wordt bekend wat de gevolgen voor Aalten zijn.
- Voor de duidelijkheid; ook deze ontwikkeling is niet meegenomen in voorliggende begroting.
17. Wegvallen verhuur Rabobank Hofstraat € 26.000
De Rabobank heeft per 31-12-2021 de huur opgezegd voor de bedrijfsruimte gelegen aan de Hofstraat 6 te Aalten. In afwachting van verdere ontwikkelingen betekent dit door het wegvallen van de huuropbrengst een nadeel van jaarlijks € 26.000. Onderdeel van deze afspraak is dat de gemeente wordt gecompenseerd in de destijds gedane investering. Als gevolg hiervan dient de Rabobank een afkoopsom te betalen van circa
€ 75.000, dit wordt in de Najaarsnota 2021 verwerkt.
18. Verhogen voeding reserve onderwijshuisvesting € 40.000/€ 60.000/€ 80.000/€ 100.000
Het Rijk bereidt nieuwe wetgeving voor rond de huisvesting van het onderwijs. Als gevolg hiervan ontstaat de wettelijke verplichting voor gemeenten om in overleg met schoolbesturen een visie op de toekomst van de huisvesting van het onderwijs te ontwikkelen: een zogenaamd Integraal Huisvestings Plan (IHP). Het betreffende wetsvoorstel wordt naar verwachting ingediend in het najaar van 2021.
De gemeente Aalten is, vooruitlopend op die wetgeving in overleg met de betrokken schoolbesturen reeds gestart met het opstellen van een IHP. Naar verwachting wordt dit einde 2021 ter besluitvorming aangeboden aan de raad. Uit dit IHP kunnen de komende jaren investeringen in de huisvesting van het onderwijs voortvloeien, zoals:
• de mogelijke vorming van een IKC+ voor de Triangels (integraal kindcentrum samenwerkend met lichte en preventieve vormen van jeugdzorg);
• op wat langere termijn de mogelijke vervangende nieuwbouw Schaersvoorde Slingelaan en andere mogelijke IKC’s.
Vooruitlopend op alle plannen wordt in de begroting met ingang van 2022 de voeding van de reserve onderwijshuisvesting verhoogd met € 40.000 naar € 130.000. Vanaf 2023 wordt deze voeding stapsgewijs aanvullend met € 20.000 per jaar verder verhoogd naar € 190.000 in 2025.
19. Besparing op representatie en communicatie € 16.000
Om de begroting 2022 reëel sluitend te krijgen is er door de hele begroting gezocht waar sprake is van onderuitputting. Gezien het feit dat het jaar 2020 een bijzonder jaar was en er onder meer veel evenementen geen doorgang konden vinden, is besloten het jaar 2019 als representatief jaar te nemen. Daarom wordt voorgesteld de budgetten voor representatie structureel met € 10.000 af te ramen. Het resterend budget representatie wordt dan € 43.000.
Naast deze besparing wordt ook voorgesteld om € 6.000 af te ramen op het gebied van burgerparticipatie. De kosten voor burgerparticipatie worden zoveel mogelijk meegenomen bij projecten. Het resterend budget voor niet projectmatige burgerparticipatie is voor 2022 € 24.000 en voor 2023 en verder € 34.000.
20. Diverse besparingen op bedrijfsvoeringskosten
Hoewel de laatste landelijke ontwikkelingen rondom herijking en jeugdbudget een eind lijken te maken aan jarenlang ombuigen, moest de begroting voor 2022 zonder die wetenschap realistisch sluitend zijn. En we moeten altijd alert zijn op de kosten en zuinig blijven waar het kan, daarom is gezocht naar mogelijkheden binnen de bedrijfsvoering om te besparen. In totaliteit wordt er op de bedrijfsvoering een bedrag omgebogen van ongeveer € 50.000 structureel.