Programma 2 Sociaal Domein

Daadkrachtig, Duurzaam en Dichtbij is het motto van het uitvoeringsprogramma van het college. Dit motto is natuurlijk ook van toepassing op het sociaal domein. Samen met collega’s, maatschappelijke partners en inwoners werken wij ook in 2020 aan ontwikkeling en vernieuwing van vraagstukken. Daarbij ligt het accent op preventie, vroegsignalering en transformatie.

Inclusieve samenleving
Om te voldoen aan het VN-verdrag ter bevordering van een inclusieve samenleving komt er in 2020 een lokale inclusie agenda voor de gemeente Aalten. In deze agenda beschrijven we de maatregelen die we nemen, zodat mensen met en zonder handicap zo zelfstandig en onafhankelijk mogelijk kunnen leven en mee kunnen doen aan de Aaltense samenleving.

Sociaal domein
Grip op de financiën is een rode draad voor dit programma. De kosten voor de uitvoering van de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet zijn de afgelopen jaren fors gestegen. Deze stijgende lijn wordt - waar mogelijk - afgebogen met behoud van ondersteuning en kwaliteit. Binnen de Wmo willen we taken op een andere manier organiseren, waardoor we minder kosten maken. In de jeugdzorg willen we het voorveld nog meer in stelling brengen, zodat minder kinderen verwezen worden naar de geïndiceerde jeugdzorg. Met inwoners en netwerkpartners onderzoeken we alternatieven en starten we experimenten.

Het is van groot belang dat wij het eigen initiatief en de eigen verantwoordelijkheid van inwoners stimuleren binnen het beschikbare budget. We moedigen inwoners aan zelfredzaam te zijn en te blijven. We ondersteu-nen inwoners als zij zichzelf of samen met hun netwerk niet weten te redden. Wij stimuleren verbindingen met aanpalende beleidsterreinen, zoals sport, gezondheid, cultuur en onderwijs, om zo veel mogelijk te voorko-men dat inwoners een beroep moeten doen op specialistische zorg. Wij richten ons op preventieve activiteiten die aantoonbaar werken.

In het kader van de doorontwikkeling van het sociaal domein gaan we vanaf 1 januari 2020 werken met een integrale ‘omgekeerde’ verordening. Deze wijkt duidelijk af van eerdere verordeningen: deze is ingericht op thematiek in plaats van op wetgeving, is ze goed leesbaar en helder van opbouw. Hierdoor kunnen inwoners nog beter geholpen worden, zeker als het gaat om mensen met problemen op meerdere terreinen. In de ver-ordening is de leefwereld van de inwoner leidend. Bovendien helpt het onze consulenten om maatwerk zonder willekeur te leveren.

Door roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik aan te pakken, kan de gezondheid van heel veel Nederlanders verbeteren. Daarom heeft de Rijksoverheid een Nationaal Preventieakkoord gesloten. In 2020 komt de gemeente Aalten met een Lokaal Uitvoeringsprogramma Gezondheid. De thema’s van dit programma sluiten aan op het Nationaal Preventieakkoord.

Laborijn
Voor Laborijn is 2020 een belangrijk jaar. Naar aanleiding van het onderzoek door Berenschot gaat Laborijn de dienstverlening aan klanten verbeteren. Er komen extra activiteiten op de korte, middellange en langere termijn. Dit ter aanvulling op het al aanwezige plan van aanpak voor de participatiewet en plan van aanpak voor de organisatieontwikkeling. De gemeente Oude IJsselstreek heeft aangegeven uit te willen treden uit de GR, dit is een omvangrijk proces dat nauwgezet aangepakt moet worden en in 2020 uitgewerkt wordt. Uiteraard moeten alle activiteiten gerealiseerd worden binnen de door de gemeenten gestelde financiële kaders. Het uitgangspunt hierbij is dat de bijdrage van de deelnemende gemeenten over de periode 2020 tot en met 2023 in lijn blijft met eerdere besluitvorming zoals vastgelegd in de vastgestelde (oorspronkelijke) begroting 2019 en de daarin opgenomen meerjarenraming.

VNOG
In het najaar 2019 worden bestuurlijke keuzes gemaakt die bepalend zijn voor de uitvoering van de brand-weertaken. Deze keuzes hebben mogelijk gevolgen voor de operationele dienstverlening en het benodigde budget. Tevens worden de ontwikkeling om verder ‘in control’ te komen bij de veiligheidsregio nauwlettend gevolgd.

Inburgering
Het aantal nieuwkomers is in de afgelopen jaren toegenomen. Integratievraagstukken spelen onder andere op het gebied van cultuur, taal – en in het verlengde daarvan – onderwijs en werk. Om hier zorgvuldig en daadkrachtig mee om te gaan, wordt nauw met betrokken netwerkpartners (jeugdzorg, Figulus, scholen, Laborijn, Werkgevers Service Punt, de Woonplaats en de politie) samengewerkt. Gezamenlijk wordt gewerkt aan de implementatie van de Nieuwe Wet Inburgering die 1 januari 2021 van kracht wordt.

Muziekonderwijs
2020 wordt een belangrijk jaar voor het muziekonderwijs. Er wordt voor HAFA (Harmonie/Fanfare) afscheid genomen van muziekschool Boogie Woogie en vanaf augustus 2020 willen we muziekonderwijs continueren in samenwerking met de muziekverenigingen. Beide processen, stoppen met Boogie Woogie voor HAFA en opnieuw organiseren van deze vorm van muziekonderwijs, moeten zorgvuldig uitgevoerd worden. Daarnaast kijken we naar kansen/mogelijkheden in de gehele ‘breedte’ van muziek en muziekonderwijs. Onder andere in de cultuurnota zal hier aandacht aan worden geschonken.

75 jaar bevrijding
In 2019 en 2020 viert Nederland 75 jaar bevrijding. In samenwerking met verschillende maatschappelijke or-ganisaties zijn we begonnen met de voorbereiding van mogelijke activiteiten tijdens de viering. De gemeente Aalten heeft zich aangesloten bij het regionale programma. Dit programma is gebaseerd op twee centrale thema’s, waarin viering en samenwerking centraal staan.

Verdere versterking projectmatig werken en integrale advisering
Een van de belangrijkste onderwerpen van de aanpassing van de organisatie in het voorjaar van 2019 was de verdere versterking van projectmatig werken en integrale advisering.
In de tweede helft van 2019 volgen ruim 60 medewerkers een basistraining projectmatig werken/integraal werken en ruim 20 medewerkers volgen de training Prince 2, projectmatig werken voor projectleiders.
In 2020 wordt (de verdere versterking van) het projectmatig werken en integrale advisering verder geïmplementeerd en moet duidelijk zichtbaar worden dat de organisatie hierin stappen zet.

Herijking beleid bestuurlijke en ambtelijke integriteit
Organisaties, inwoners, bestuurders en medewerkers mogen rekenen op een integere en betrouwbare gemeente. We brengen onze beleids- en procedureregels over integriteit, voor zowel bestuur als ambtenaren, daarom in lijn met nieuwe wetgeving en handreikingen.
Het hebben van dergelijke afspraken leidt niet vanzelf tot integer gedrag. We geven daarom aandacht aan bewustwording en de randvoorwaarden die nodig zijn: een open, transparante cultuur, waarin mensen elkaar aanspreken en waarin integer gedrag regelmatig onderwerp van gesprek is. Het hebben van regels alleen is niet voldoende, iedereen moet er ook naar kunnen en willen handelen.

Ondermijning
De praktijk laat zien dat de georganiseerde misdaad vanuit Brabant en Limburg opschuift naar het oosten van Nederland. Mensenhandel, witwaspraktijken en georganiseerde hennepteelt: ondermijnende criminaliteit kan in elke gemeente voorkomen, ook in de gemeente Aalten. Door het verstrekken van vergunningen of subsidies lopen gemeenten daarbij het risico onbewust criminelen te faciliteren. Uit het ondermijningsbeeld voor onze gemeente komt naar voren, dat het grote buitengebied en de geografische ligging aan de grens onze gemeente aantrekkelijk maakt voor criminelen. Criminaliteit stopt niet bij de (gemeente)grens. Daarom kiezen we voor een bredere aanpak in regionaal verband. Bijzonder in dit kader is de komende wetswijziging Wet Bibob, die onder meer mogelijkheden biedt aan bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak, om eigen onderzoek te verrichten. Verder vergroot de wijziging de mogelijkheden van het Landelijk Bureau Bibob om stromanconstructies te achterhalen. De doelstelling is dat we ons weerbaar maken tegen ondermijnende criminaliteit. De bestuurlijke aanpak van ondermijning krijgt in 2020 verder vorm waarbij de mogelijkheden van de Wet Bibob worden meegenomen. Hiertoe behoren een duidelijk handhavingsbeleid, kennis en bewustwording vergroten, een betere afstemming, zowel intern als extern, het uitvoeren van controles, maar ook het ontwikkelen van een goede communicatiestrategie.

Horecavisie
De horeca heeft behoefte aan duidelijkheid over de mogelijkheden en beperkingen van de horeca binnen de gemeente Aalten. Een horecavisie overstijgt meerdere beleidsterreinen, zoals toerisme, economie, overlast, maar ook alcoholmatiging. Horeca speelt een steeds belangrijker rol. Het is de kunst om daarbij een goede balans te vinden tussen de veelal tegenstrijdige belangen van betrokken partijen, waaronder de bewoners van het centrum. De doelstelling is te komen tot een toekomstbestendige visie op de horeca. Een project-groep voor het opstellen van de nieuwe horecavisie is inmiddels ingesteld. In 2020 wordt de raad een beleidsnota voorgelegd, met daarin een integrale visie op de horeca in onze gemeente.

Evenementenvergunningen
Vanuit het verenigingsleven bestaat de behoefte om aanvraagformulieren voor een evenementenvergunning te digitaliseren. In het kader van de afstemming tussen de Omgevingswet en de APV-vergunningen worden de procedures momenteel op elkaar afgestemd. Dit houdt in dat ook bij de vergunningverlening in het kader van de APV gewerkt gaat worden met digitale formulieren. Naar verwachting wordt dit het eerste kwartaal van 2020 operationeel.

Sport
Sport vraagt om verbinding. Verbinding tussen sporten en sportverenigingen, verbinding tussen sport en bredere maatschappelijke doelstellingen en tussen sport en het sociaal domein. Vitaliteit, beweging en preventie met sport als middel zijn hierbij sleutelwoorden. Eind 2019 start de tweede talentverbinder in onze gemeente, de focus van deze talentverbinder zal liggen bij sport en verenigingen. Een van de aspecten waar deze persoon mee aan het werk gaat, zijn de ‘open en vitale sportparken’. Hierbij zal onder meer de samenwerking worden gezocht met het Graafschap College in het kader van hybride leren. Een en ander zal mede worden ontwikkeld binnen de kaders en regionale samenwerking van Achterhoek in Beweging. ”In aansluiting op het Achterhoeks beweeg- en sportakkoord wordt in 2020 een lokaal sportakkoord opgesteld.“

Bestuur
De lasten zijn in de begroting van 2019 eenmalig hoger, doordat met de voorjaarsnota het restantbudget voor de cofinanciering van de Leader-projecten als budget is opgevoerd. In het verleden werden deze projecten nog afzonderlijk opgevoerd. Door de samenstelling van het huidige college hoeven we in 2020 en 2021 minder te doteren aan de voorziening voor wachtgeld- en pensioenverplichtingen.

Crisisbeheersing en brandweer
Om de VNOG financieel-organisatorisch voldoende op peil te krijgen moet de bijdrage van de deelnemende gemeente worden opgehoogd. In 2018 was reeds rekening gehouden met een te kort van ruim € 90.000 over het jaar 2018. In 2019 bleek dit tekort echter € 100.000 hoger, waardoor de totale bijraming op € 191.000. Daarnaast zit er een verschuiving tussen de doorbelasting van de uren van Openbare orde en veiligheid naar dit taakveld, in 2019 heeft deze uitsplitsing nog niet plaatsgevonden.

Openbare orde en veiligheid
Zowel aan de baten als aan de lastenkant neemt het budget af. Dit heeft te maken met het onderzoek naar explosieven aan de Nieuwstraat die in 2018/2019 is uitgevoerd en volledig door het Rijk en de Provincie wordt vergoed. Zoals hiervoor in taakveld Crisisbeheersing en brandweer is genoemd, heeft er een verschuiving van de doorbelaste uren plaatsgevonden.

Onderwijshuisvesting
De geringe daling van de lasten komt, omdat we door een lagere boekwaarde van de activa minder rente aan dit taakveld toerekenen.

Onderwijsbeleid en leerlingzaken
In 2019 is voor het leerlingenvervoer eenmalig bedrag van € 30.000 bijgeraamd, omdat het duurdere individuele vervoer vaker is ingezet. Hier wordt vanaf 2020 kritischer naar gekeken. Temeer omdat er een ombuiging is opgenomen voor zorggerelateerd vervoer van € 10.000. De ombuiging op de peuterspeelzalen door aanpassing van de kleinschaligheidssubsidie loopt op naar € 37.000 in 2022.

Cultuurpresentatie, -productie en -participatie
Daling van het budget is het gevolg van een incidentele subsidie aan de Koppelkerk in 2019 van € 19.000.

Cultureel erfgoed
Het budget is zowel aan de baten als aan de lastenkant lager. Dit komt omdat de hoogte van de monumentensubsidie van de Provincie voor 2020 nog niet bekend is en daarom ook nog niet is opgevoerd. In 2019 is hiervoor € 65.000 opgenomen. Het gemeentelijk aandeel is wel opgenomen.

Samenkracht en burgerparticipatie
De stijging aan de batenkant betreft de eigen bijdrage van partners inzake het plan Talent dat per 1 september 2019 een vervolg krijgt. Dit veroorzaakt een gelijke stijging aan de lastenkant, omdat hier verplichtingen voor dit plan tegenover staan. Verder is in 2020 op dit taakveld eenmalig een werkbudget van € 20.000 opgenomen voor de inhuur van externe expertise ter ondersteuning van het sociaal domein. Door uitbreiding van het aantal huisartsenpraktijken dat deelneemt aan het project praktijkondersteuner Jeugd is het budget met ingang van 2020 structureel op € 120.000 gezet. Voor het Naoberfonds staat in 2019 nog € 147.000 in het budget.

Inkomensregelingen
Aan de batenkant is het BUIG-budget verantwoord. Deze is opgenomen op basis van het voorlopige budget 2019 van het Rijk, waarbij rekening is gehouden met een gelijkblijvend aandeel in het macrobudget. Dit budget wordt één op één overgemaakt aan Laborijn, dat de uitvoering van de inkomensregeling voor haar rekening neemt. De hoogte van het budget is in overeenstemming met de begroting van Laborijn. Aan de lastenkant zijn de budgetten voor de uitvoeringslasten van Laborijn, het BUIG-budget en andere minimaregelingen opgenomen. De uitvoeringslasten laten tot en met 2021 een stijging zien, omdat in de rijksbijdrage Sociale Werkvoorziening tot en met 2021 nog een korting is verwerkt, die niet volledig  gecompenseerd wordt. Vanaf 2022 vervalt deze korting. In het BUIG-budget is tot en met 2020 een tekort geraamd, vanaf 2021 verwachten we een overschot. Ook deze budgetten zijn opgenomen conform de begroting van Laborijn. In 2019 zit nog budget voor het project ondersteuning en advies agrarische ondernemers ter hoogte van € 92.000. Dit project is in 2019 afgesloten.

Begeleide participatie
Het van het Rijk ontvangen budget voor de SW wordt één op één doorbetaald aan Laborijn. Dit budget laat een daling zien als gevolg van een daling van het SW-bestand en een lager bedrag per SW-medewerker. Daarnaast zijn hieronder de budgetten voor de Wmo begeleiding verantwoord. De kostenstijging van 10% door het invoeren van reële tarieven in 2019 wordt waar mogelijk afgebogen met behoud van ondersteuning en kwaliteit. Hiervoor onderzoeken we met inwoners en netwerkpartners alternatieven en starten we experimenten.

Arbeidsparticipatie
Het van het Rijk ontvangen re-integratiebudget laat een kleine jaarlijkse stijging zien en wordt één op één doorbetaald aan Laborijn.

Maatwerkvoorzieningen (Wmo)
In 2019 heeft het college besloten de inkoop, het onderhoud en de keuring van hulpmiddelen in eigen beheer uit te voeren. Hiervoor is € 45.000 van het budget overgeheveld naar het loonbudget.

Maatwerkdienstverlening/geëscaleerde zorg 18+
Om de stijgende kosten voor de huishoudelijke hulp om te buigen worden maatregelen uitgewerkt met betrekking tot de wasvoorziening,  glasbewassing en vermindering van uren huishoudelijke hulp. De geraamde besparing hierop is voor 2020 voor € 125.000 ingeboekt, vanaf 2021 voor € 250.000. Tot en met 2020 heeft het Rijk extra geld beschikbaar gesteld voor de bestrijding van armoede. Dit budget van € 35.000 vervalt met ingang van 2021.

Maatwerkdienstverlening/geëscaleerde zorg 18-
In de voorjaarsnota 2019 is voor zowel 2019 als voor 2020 rekening gehouden met een tariefstijging en een volumetoename. Om deze sterk stijgende kosten om te buigen worden in samenwerking met uitvoerders en beschikkers van jeugdzorg kostenbesparende maatregelen ontwikkeld. De verwerkte korting hiervoor loopt op van € 50.000 in 2020 tot € 300.000 in 2022.  Daarnaast is structureel een deel van dit budget ingezet voor het project praktijkondersteuner huisarts.