Paragraaf Demografische ontwikkeling

In deze paragraaf besteden we aandacht aan de effecten van de demografische ontwikkelingen, zijnde de ontgroening en vergrijzing van de bevolking, de leeftijd van de huishoudens, de leefbaarheid, diverse voorzieningen, de woningmarkt en de arbeidsmarkt. Deze paragraaf is opgenomen naar aanleiding van de Demografische Effecten Rapportage uit 2011 vanwege het belang in onze regio, het is geen verplichte paragraaf vanuit het BBV. Inmiddels zijn we bijna 10 jaar verder en verandert de wereld om ons heen continu. Data is steeds eenvoudiger te ontsluiten en te raadplegen. Vanaf het voorjaar 2021 is de Achterhoekmonitor en de daaraan gekoppelde woon- en vastgoedmonitor volledig digitaal en openbaar toegankelijk. Daarnaast werken we naar een steeds compactere begroting toe.
We kiezen er dan ook voor om de demografische paragraaf, in beknopte vorm, voor het laatst in de begroting op te nemen en daarvoor in de plaats jaarlijks te rapporteren over de demografische ontwikkelingen in onze gemeente. Dit is in het voorjaar van 2020 al gedaan middels een demografische analyse.

Iedere twee á drie jaar verschijnen er nieuwe bevolkingsprognoses. De meest recente prognose is de primos 2019. De verwachting is dat de komende jaren het aantal inwoners gaat afnemen. Hoewel de onverwachte toename van het aantal inwoners de laatste jaren een andere indruk wekt. Tot 2030 wordt een daling van het aantal inwoners van circa 2,4% verwacht. Voor de periode daarna nog eens 2,1%. Het aantal huishoudens neemt de komende jaren nog toe met circa 200 (1,7%). Vanaf 2030 wordt ook een afname van het aantal huishoudens verwacht. Wanneer we de verschillende prognoses uit het verleden vergelijken zien we dat deze in absolute zin nogal uiteenlopen. De trend is vergelijkbaar. De prognoses zijn dan ook geen absolute waarheid maar een trend, waarbij het van belang is deze te monitoren en het beleid waar nodig aan te passen.

Naast de kwantitatieve prognose is het voor het gemeentelijk beleid (zoals wonen, onderwijs en zorg) van belang of en in hoeverre de demografische samenstelling van onze inwoners verandert. We zien een toename van het aantal kleinere huishoudens en afname van het aantal gezinnen. Dit is het gevolg van de vergrijzing. Het aantal ouderen neemt de komende jaren behoorlijk toe. We zien de vergrijzingsgolf ‘naar boven’ schuiven in onderstaand figuur. Ook de dip in het aantal jongeren zien we in 20 jaar tijd verschuiven. Opmerkelijk is de voorspelling dat het aantal jongeren de komende jaren gaat stabiliseren. Naar verwachting is de piek van de vergrijzing omstreeks 2040 te verwachten. Het aantal tachtig plussers verdubbelt in 20 jaar tijd bijna.

We zitten er eigenlijk nog midden in, de coronacrisis. Sterker nog, economen voorspellen dat de gevolgen nú, slechts het topje van de ijsberg laten zien van de gevolgen straks. De woningmarkt is sterk afhankelijk van de economie. Consumentenvertrouwen, inkomensontwikkeling en stagnatie in de bouw vinden bijvoorbeeld direct zijn weerslag op de woningmarkt. Maar deze crisis brengt nog een ander effect te weeg. Demografie. Het is niemand ontgaan dat de maanden maart en april gepaard gingen met een enorme oversterfte (landelijk). Maar de lockdown doet ook wat met de mens. De trek naar de stad; is deze trend nog wel zo zeker? Want opmerkelijk genoeg laat de woningmarkt nog geen enkel signaal zien van recessie. Hoe anders dan de reactie van de woningmarkt op de crisis van 10 jaar geleden.
Uit de recent verschenen woonmonitor 2020 van de 8RHK zien we een bijzonder effect. De Achterhoek blijft groeien. Dit valt te verklaren door de beperkte sterfte (van oversterfte is in de Achterhoek nauwelijks sprake). Maar een veel grotere impact is de migratiebeweging. Er zijn veel minder mensen vertrokken uit de regio (11%) ten opzichte van diezelfde periode een jaar eerder. Zet de coronacrisis mensen aan het denken over hun woonomgeving? Rust, ruimte en relatief centrale ligging zijn kenmerken van de Achterhoek, waar juist in deze tijd behoefte aan is. Wij vragen ons af; is er sprake van een trend of incident? In de demografische analyse in het voorjaar 2021 zoomen we nader in op deze migratiepatronen en of hier sprake is van een trendbreuk of slechts een incidentele ontwikkeling.