1. Bouwleges door uitstel invoering Omgevingswet
De bouwleges zijn destijds afgeraamd in verband met de inwerkingtreding van de Omgevingswet waardoor een verandering van het heffen van leges optreedt. Voor bepaalde activiteiten vervalt namelijk de vergunningsplicht. Nu de inwerkingtreding naar 2022 is gezet, worden de te ontvangen bouwleges voor 2021 met
€ 300.000 opgehoogd. Daarmee komt het geraamde totaal aan te ontvangen leges op € 395.000, hetzelfde als in 2020 is begroot en naar verwachting wordt gerealiseerd.
2. SPUK, regeling specifieke uitkering sport
Door een wetswijziging in 2019 is het recht op aftrek van BTW voor gemeenten op het gebied van sport en niet-winstbeogende exploitanten van sportaccommodaties komen te vervallen. Omdat de wetswijziging direct voortvloeit uit Europese regelgeving en dus geen bezuinigingsmaatregel is, heeft de Rijksoverheid toe-gezegd de opbrengst van deze extra belastingmaatregel terug te laten vloeien naar de benadeelden. In 2019 werd circa € 87.000 en in 2020 € 85.000 in het kader van deze regeling ontvangen. Voorzichtigheidshalve is voor 2021 € 80.000 aan inkomsten geraamd.
3. Financiële effecten Transformatieplan Sociaal Domein
In deze begroting zijn de oplopende financiële effecten opgenomen die voortvloeien uit het in juni 2020 door het college vastgestelde Transformatieplan Sociaal Domein. Over dit onderwerp is op 30 juni een speciale raadsbijeenkomst gehouden, waarin de plannen zijn toegelicht. De maatregelen uit het Transformatieplan beogen een totale ombuiging van structureel 2,7 miljoen euro. Om geen dubbele effecten in de begroting verwerkt te hebben, moesten de reeds opgenomen ombuigingen worden geschrapt.
4. Bijstelling zorgbudgetten Jeugdzorg en Wmo
De eerste maanden van 2020 vertonen het beeld van verder oplopende kosten bij zowel de jeugdzorg als bij de Wmo. Ofwel de groeitendens zet zich voort. Daarom is ervoor gekozen deze trend, ruim 3 ton bij de jeugdzorg en een soortgelijk bedrag bij de Wmo, mee te nemen in deze begroting. De maatregelen uit het in juni vastgestelde Transformatieplan moeten deze tendens keren.
5. Laborijn
Laborijn heeft ervoor gekozen om in haar ontwerpbegroting 2021 nog geen rekening te houden met een aan-tal ontwikkelingen (uittreden Oude IJsselstreek, effecten coronacrisis en hogere bijdragen uit de meicirculaire) en hiervoor later in het jaar een begrotingswijziging op te stellen. De voor ons in deze begroting opgenomen uitvoeringslasten voor 2021 liggen lager dan in hun meerjarenraming 2020 (en in onze
begroting) is opgenomen. Vooruitlopend hebben we alvast een voordeel van € 100.000 opgenomen.
6. Loonindexatie 2,9% / Prijsindexatie
Met betrekking tot de loonkosten is conform de kaders op de totale loonsom een indexering toegepast van 2,9%. Dit is het in de Septembercirculaire 2019 en in de kaders aangegeven percentage ‘loonvoet sector overheid’. De hiermee gemoeide kosten bedragen € 400.000. In de meicirculaire 2020 is dit percentage weliswaar verhoogd naar 3,1%, maar wij verwachten een gematigde loongroei gezien de financiële problematiek die voortvloeit uit de coronacrisis.
Met betrekking tot de prijsindex zijn zoals gewoonlijk ook de indexcijfers uit de kaderstelling aangehouden, met die uitzondering dat het college ervoor gekozen heeft om ook de externe kosten te indexeren. Dit om de begroting niet verder uit te hollen en omdat onze leveranciers ook hun prijsstijgingen doorberekenen. Sommige prijsstijgingen zoals die van afval en riolering worden doorberekend in de tarieven en betekenen geen budgettaire last voor de gemeentebegroting. Hierna een staatje dat inzicht geeft in de gebieden en hoogten van de diverse indexaties.
7. Algemene uitkering, verwerking meicirculaire 2020
Zoals altijd vormt de meicirculaire de basis voor wat betreft de algemene uitkering van het Rijk aan de gemeente. De doorrekening van de meicirculaire 2020 levert voor Aalten het tegenvallende bedrag voor 2020 van € 660.000 euro op. Zoals uit de eerdere toelichting af te lezen valt was dit ontoereikend om alleen al de loon- en prijsstijging, samen opgeteld ongeveer 1 miljoen euro groot, op te vangen. Ook de bedragen voor de komende jaren vallen tegen. We moeten het ermee doen...
Op 28 augustus 2020 maakte het kabinet bekend dat de zogeheten opschalingskorting in 2020 en 2021 incidenteel geschrapt wordt. In 2020 komt dit erop neer dat gemeenten in totaal niet voor € 70 miljoen en in 2021 voor € 160 miljoen gekort worden door het Rijk. Voor Aalten gaat het in 2020 om ongeveer € 95.000 en in 2021 om € 215.000. Deze meevaller voor 2021 is niet meegenomen in deze begroting, ook omdat de precieze uitwerking op zijn vroegst in de septembercirculaire 2020 verwacht wordt. Deze wordt dan op zijn vroegst in de najaarsnota verwerkt. De VNG is overigens al lange tijd met het Rijk over de opschalingskorting in gesprek. Voor het eerst wordt er nu iets aan gedaan. Voor de jaren 2022 t/m 2025 staan nog wel kortingen gepland van respectievelijk 110, 130, 135 en 140 miljoen euro. In totaliteit loopt de opschalingskorting op naar rond de 1 miljard euro. De kortingen tot en met 2024 zijn allemaal verwerkt in deze begroting. De korting van 2025 wordt meegenomen in de jaarschijf 2025 bij het opstellen van de volgende begroting 2022-2025.
8. Algemene uitkering, herverdeeleffect € 33 per inwoner
Zoals inmiddels bekend is de grootste onzekere factor op onze begroting het gemeentefonds. En voor de tijdsspanne vanaf 2022 specifiek de twee lopende herverdelingen daarvan: het gedeelte dat het sociaal domein bevat en alle andere delen van de uitkering, het klassieke deel. Door de minister van BZK is aangegeven dat de onderzoeken tot nog toe ontoereikend waren en er teveel niet verklaarbare uitkomsten in zaten. Nieuw onderzoek loopt en de uitkomsten worden in het najaar 2020 verwacht. Verwacht wordt dat plattelandsgemeenten er slecht vanaf komen. Maar resultaten voor individuele gemeenten zijn er nog niet. Een goede voorspelling is momenteel nog niet te maken, toch kunnen we niet voorbijgaan aan het naderend onheil in deze begroting. Daarom is op basis van het onderzoek door bureau Andersson Elffers Felix van het sociaal domein, waaruit bleek dat gemeenten van 20.000 tot 50.000 inwoners er gemiddeld € 33 op achteruit zouden gaan, dit nadeel in de begroting verwerkt. Ingangsdatum van de herverdeling is 2022 en in dat eerste jaar wordt een ingroeieffect van 50% verwacht. Daarom is in dat jaar vooralsnog € 446.000 (50% van 27.000 x € 33) ingeboekt als nadeel. En vanaf 2023 de volle mep ad € 891.000. Meer duidelijkheid wat het voor Aalten betekent wordt in de decembercirculaire 2020 of de meicirculaire 2021 verwacht.
9. Algemene uitkering, vrijval veiligheidsbuffer
Gezien de onvoorspelbaarheid van de algemene uitkering en de verwachte nadelen van de herverdeling was er voor 2021 voorzichtigheidshalve een buffer opgenomen om tegenvallers bij de algemene uitkering zoals de herverdeeleffecten op te vangen. Deze stelpost van € 300.000 valt voor 2021 vrij en vangt voor een deel de tegenvallende uitkomst van de meicirculaire 2020 op. Voor de komende jaren blijft deze veiligheidsbuffer in de begroting opgenomen.
10. Inzet uitkering BTW compensatiefonds
Met de introductie van het BTW compensatiefonds geldt de afspraak dat er een bepaalde pot met geld beschikbaar is voor gemeenten waaruit zij de BTW compensatie kunnen claimen. In 2019 werd deze pot met geld niet opgemaakt en dat wordt dan later verrekend als extra uitkering (achteraf) op de algemene uitkering. Tot nog toe hebben wij deze middelen nooit als dekkingsmiddel ingezet. Maar omdat 2019 een normaal, Corona vrij jaar was, is de verwachting dat gemeenten in 2020 niet meer BTW gaan declareren. Ofwel er blijft in 2020 ook weer geld over. De voordelige afrekening hiervan volgt in 2021. Voor Aalten betekende de onderuitputting van het BTW compensatiefonds in 2019 een voordeel van circa € 150.000 in 2020. Analoog hieraan wordt dit verwachte voordeel over 2020 nu ook voor 2021 veiligheidshalve eenmalig meegenomen.
11. Extra OZB verhoging 4,5%
In de meerjarenbegroting 2020-2023 was voor die jaren reeds een jaarlijkse stijging van de OZB opbrengst van 3% opgenomen. Gezien de huidige financiële problematiek is ervoor gekozen de OZB naast deze reeds opgenomen verhoging van 3% aanvullend met 4,5% te verhogen. Het is nooit een speerpunt geweest om Aalten als de gemeente met de goedkoopste woonlasten van Nederland op de kaart te zetten. Toch is dat in 2020 door Aalten gerealiseerd. Dit blijkt uit het jaarlijks uitgevoerde onderzoek door het COELO van de Rijksuniversiteit Groningen, de Atlas van de lokale lasten 2020. Omdat het Rijk zo achterblijft met haar uitkering moet deze impopulaire maatregel wel getroffen worden, hetgeen een extra opbrengst van € 219.000 met zich meebrengt.
12. Rentevoordeel
De ontzettend lage rentestanden hebben een positief effect op de rentekosten. Weliswaar wordt er door personeel sneller afgelost op hypotheken, waardoor de gemeente minder rente inkomsten heeft. Dit staat echter niet in verhouding met het voordeel dat op langlopende leningen ingeboekt wordt. Dit voordeel loopt per saldo op naar ruim € 100.000.
13. Nieuw beleid, Centrumplan Dinxperlo
Al jarenlang leeft de wens om het centrum van Dinxperlo van een oppepper te voorzien en ook een oplossing te vinden voor bijvoorbeeld de ongelukkige locaties van de supermarkten. De plannen worden steeds concreter en via separate raadsvoorstellen worden de te maken keuzes aan de raad voorgelegd. Vooruitlopend hierop is in deze begroting vanaf 2021 een structureel budget opgenomen van € 70.000 waarvan de besteding bestaat uit nog nader te bepalen kosten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kapitaallasten of eenmalige kosten.
14. Nieuw beleid, warm bad Koppelkerk
In januari 2020 heeft de gemeenteraad de nota kunst en cultuur ‘Een warm bad voor cultuur’ vastgesteld. In deze nota is vastgesteld dat de Koppelkerk voldoet aan de voorwaarden om voor een structurele subsidie in aanmerking te komen. Besloten is om in 2020 een bedrag van € 20.000 als subsidie beschikbaar te stellen aan de Koppelkerk (dit is inmiddels verwerkt in de begroting 2020) en een voorstel voor een structurele vorm van subsidiëring mee te nemen in de aanpassing van de subsidiebeleidsregels Welzijn in 2020. Vooruitlopend op de vaststelling van de subsidiebeleidsregels wordt het bedrag hier alvast geraamd.
15. Nieuw beleid, Lokale Omroep
Vanuit de Mediawet hebben de lokale omroepen een opdracht om te komen tot streekomroepen. Hiervoor is extra geld nodig en er wordt geen duidelijkheid gegeven over de financiering hiervan. De lokale omroepen in de Achterhoek hebben de eerste stappen tot samenwerking gezet en hebben gezamenlijk een voorstel ge-schreven om te komen tot een gezamenlijke versterking van de journalistieke kwaliteit en een verbetering van de continuïteit van de berichtgeving. Hiervoor is drie jaar lang een extra financiering nodig van € 19.500 per jaar. In de tweede helft van 2020 verwachten de Achterhoekse gemeenten hierover een besluit te nemen. Vooruitlopend hierop zijn deze middelen alvast opgenomen.